Άντονυ Μπραϊερ
Στήβεν Ράνσιμαν - Προοίμιο: το πρόβλημα της Ρητορικής: μια σύντομη πραγματεία για το Λόγο, προφορικό, γραπτό και ανακαλούμενο στη μνήμη• με μια λέξη, για την Ιστορία.
Από το The New Griffon, Περιοδική Έκδοση της Γενναδίου Βιβλιοθήκης.
Ο ΣΤΗΒΕΝ ΡΑΝΣΙΜΑΝ ΕΝΕΚΡΙΝΕ τη Ρητορική κατ' αρχήν, αρκεί οι ομιλίες να μην ήταν μακροσκελείς ή πολύ κουραστικές και η εκφώνηση να γινόταν στον κατάλληλο τόπο και χρόνο. Η πρώτη του συμβουλή που μου έδωσε, στο σπίτι δίπλα στην Πύλη του Ηρώδη στην Ιερουσαλήμ, το 1942,ήταν να μην χρησιμοποιώ ορολογία που είχα μάθει από τον φίλο μου, βοηθό στην κουζίνα του κάτω πατώματος, στο salon του πάνω πατώματος, όπου η Μις Στάρκ μπορεί να παρεξηγούσε τα λόγια μου, γιατί τα αραβικά της ήταν τα κλασικά αραβικά. Αυτή ήταν μία εκδοχή της ιστορίας σύμφωνα με τον Στήβεν (είχε και μια πιο πικάντικη), αλλά είμαι ευγνώμων που είχε συμπεριληφθεί στον «κανόνα» του, γιατί κάνει έγκυρο ένα γεγονός το οποίο, ομολογώ, δεν θυμάμαι. Αλλά τη δεύτερη συμβουλή του μου την έδωσε το 1967. Κατά την εξέταση της διδακτορικής μου διατριβής στην Οξφόρδη,σήκωσε το χειρόγραφο με κάποια κούραση και είπε κατά λέξη: «Υπερβολικά μακρύ καί βαρύ, κύριε Μπράιερ. Ελπίζω ότι δεν πρόκειται να το εκδώσετε». Μακάρι να είχα ακολουθήσει την ίδια συμβουλή και για τη βραδιά στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη. Οι φίλοι του γνώριζαν ότι οι φαινομενικά αυτοσχέδιοι λόγοι του Στήβεν ήταν έλεγχος της μνήμης του -η χάρη του ήταν φυσική. Η διατύπωση του λόγου του γινόταν με κόπο, με το ένα δάχτυλο στη γραφομηχανή, και εκεί μπορεί κανείς ακόμη να ακούει τη φωνή του. Στη συγκέντρωση στη Γεννάδειο, συμβιβάστηκα για την ομιλία μου με μια σειρά επικεφαλίδων πάνω σε ένα δελτίο. Τώρα όμως η Δρ Χάρις Καλλιγά μου ζητάει ευγενικά να υποβάλω γραπτώς τη συνεισφορά μου. Άραγε, έτσι έκαναν ο Κικέρωνας η ο Ιωάννης ο Χρυσόστομος; Τι είναι η Ιστορία, προφορική, γραπτή ή ανασυντεθειμένη; Άλλοι ομιλητές στη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη πρόσφεραν κανονικές και αυθεντικές ανακοινώσεις, όπως σχετικά με τον Ράνσιμαν και την Ιστορία (θέμα για το οποίο γράφω αλλού, για τη Βρετανική Ακαδημία). Το μόνο που μπόρεσα να βρω στην τσέπη μου είναι ένα δελτίο που έγραφε:
«Ι. Ο ΣΤΗΒΕΝ ΚΑΙ ΤΑ ΠΑΡΤΙ.
ΙΙ. Ο ΣΤΗΒΕΝ ΚΑΙ Ο ΛΗΑΡ.
III. Ο ΣΤΗΒΕΝ ΚΑΙ Η ΑΘΗΝΑ.
Πρόσθεσε ΣΥΝΟΧΗ: passim.» Ας ξεκινήσουμε λοιπόν:
Μετάφραση: Άννα Ναδάλη
|
