On Line Library of the Church of Greece

΄Αγιος Αμβρόσιος Μεδιολάνων

Περί του Μυστηρίου της Ενσαρκώσεως του Κυρίου

ΚΕΦ. Α.1 - Β.13 *

ΓΙΑ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΕΤΕ ΠΟΛΥΤΟΝΙΚΑ - TO READ POLYTONIC GREEK 

Α.1.     ΤΟ ΧΡΕΟΣ, ἀδελφοί, θέλω νὰ πληρωθεῖ, ἀλλὰ δὲν βρίσκω τοὺς χθεσινούς μου πιστωτές· ἐκτὸς κι ἂν ἴσως μὲ μιὰ αἰφνίδια συνάθροιση σκέφθηκαν πὼς θὰ μᾶς κλονίσουν.[1]  Ὅμως ἡ ἀληθινὴ πίστη ποτὲ δὲν κλονίζεται.

 

     2.     Ὥστε, ὣς ἂν ἔλθουν ἴσως ἐκεῖνοι, ἂς στραφοῦμε στοὺς γεωργοὺς αὐτοὺς, οἱ ὁποῖοι προηγήθηκαν,[2] καὶ ἀπὸ τοὺς ὁποίους ὁ ἕνας, δηλαδὴ ὁ Κάιν, προσέφερε θυσία στὸν Κύριο ἀπὸ τοὺς καρποὺς τῆς γῆς, ἐνῶ ὁ ἄλλος, δηλαδὴ ὁ  Ἄβελ, ἀπὸ τὰ πρωτότοκα ζωντανά του.[3] Δὲν βρίσκω τίποτα στὸ εἶδος τῶν δώρων ποὺ νὰ τὸ κατακρίνω,^{853b:} ἐκτὸς τοῦ ὅτι καὶ ὁ Κάιν ἤξερε καλὰ πὼς τὰ δῶρα του θὰ δυσαρεστήσουν, καὶ ὁ Κύριος εἶπε: «ἐὰν ὀρθῶς προσφέρεις, ἀλλὰ δὲν διαχωρίζεις ὀρθῶς, ἁμάρτησες».[4]

 

     3.  Ποῦ εἶναι λοιπὸν τὸ ἔγκλημα; Ποῦ τὸ λάθος;  Ὄχι στὴν προσφορὰ τοῦ δώρου, ἀλλὰ στὴν ψυχικὴ διάθεση μὲ τὴν ὁποία ἔγινε ἡ προσφορά. ῾Υπάρχουν κάποιοι ποὺ ὀρθῶς κρίνουν, ὅτι ὁ ἕνας αὐτὸ ποὺ θὰ προσέφερε, τὸ εἶχε ἐπιλέξει, ἐνῶ ὁ ἄλλος προσέφερε τὰ χειρότερα ποὺ εἶχε.  Ἀλλὰ δὲν ὑπάρχει μέσα μας αἴσθηση τόσο ἀμέτοχη στὰ πνευματικά, ὥστε νὰ ὑποθέτουμε πὼς ὁ Κύριος ζητοῦσε σωματικὴ καὶ ὄχι πνευματικὴ θυσία. Καὶ γι΄ αὐτὸ προσέθεσε, «ἡσύχαζε».[5] Γιὰ νὰ δείξει πὼς εἶναι πιὸ ἀνεκτὸ νὰ ἀπέχουμε ἀπὸ τὰ δῶρα ποὺ πρέπει νὰ προσφέρουμε, παρὰ νὰ προσφέρουμε δῶρο γρήγορα ἀλλὰ χωρὶς πίστη. Γιατὶ ὅποιος δὲν ξέρει νὰ διαχωρίζει, δὲν ξέρει νὰ κρίνει: ἀλλὰ ὁ πνευματικὸς κρίνει τὰ πάντα.[6]^{853c:} Γι΄ αὐτὸ καὶ ὁ  Ἀβραὰμ τὴ θυσία ποὺ πρόσφερε, τὴν ξεχώρισε.[7]

 

     4.  Καὶ ἀκόμη ὁ  Ἄβελ ἤξερε πάρα πολὺ καλὰ νὰ διακρίνει, ὁ ὁποῖος προσέφερε θυσία ἀπὸ τὰ πρωτότοκα ζωντανά του, διδάσκοντας, ὅτι δὲν θὰ ἀρέσουν στὸν Θεὸ τὰ δῶρα τῆς γῆς, τὰ ὁποῖα εἶχαν ἐκφυλισθεῖ στὸν ἁμαρτωλό, ἀλλὰ αὐτὰ στὰ ὁποῖα ἡ χάρις τοῦ θείου μυστηρίου ἀνέλαμπε.  Ὥστε προφήτευσε, πὼς πρέπει νὰ ἀπολυτρωθοῦμε ἀπὸ τὸ λάθος διὰ τοῦ πάθους τοῦ Κυρίου, γιὰ τὸ ὁποῖο ἔχει γραφεῖ: «῎Ιδε ὁ ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ἴδε ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτία τοῦ κόσμου».[8]^{854a:} Γι΄ αὐτὸ καὶ πρόσφερε ἀπὸ τὰ πρωτότοκα, γιὰ νὰ ἀπεικονίσει τὸν πρωτότοκο. Φανερώνει, λοιπόν, ὅτι ἀληθινὴ θυσία θὰ εἴμαστε ἐμεῖς, γιὰ τοὺς ὁποίους ὁ Προφήτης λέει: «προσφέρετε στὸν Κύριο τοὺς υἱοὺς τῶν κριῶν»,[9] καὶ ἀξίως ἐπιδοκιμάζεται ἀπὸ τὴν κρίση τοῦ Θεοῦ.

 

     5.  Ἀλλὰ σ΄ ἐκεῖνον ποὺ ἀποδοκιμάστηκε λέγεται, ἡσύχαζε:  ἀπόφαση τὴν ὁποία νομίζω πὼς ἔχει ὁρίσει γιὰ ὅλους γενικῶς, ὅσοι ἔχουν ἑδραιωθεῖ ἐκτὸς τῆς  Ἐκκλησίας· γιατὶ ἐδῶ διακρίνω τὸν τύπο πολλῶν λαῶν, τοὺς ὁποίους περιλαμβάνει ἡ θεία ἀπόφαση καὶ τῶν ὁποίων τὰ δῶρα ἀρνήθηκε ἤδη τότε [ὁ Θεὸς] σ΄ ἐκεῖνον τὸν Κάιν.

 

 

Β.

 

^{854b:} 6.     ΔΗΛΑΔΗ Η ΑΠΟΦΑΣΗ αὐτὴ εἶναι καθολικὴ πρὸς ὅλους τοὺς ἀσεβεῖς.  Ὥστε ἂν  Ἰουδαῖος προσφέρει, ὁ ὁποῖος χωρίζει τὸν υἱὸ τῆς παρθένου Μαρίας ἀπὸ τὸν Πατέρα Θεό, λέγεται πρὸς αὐτόν: «ἐὰν ὀρθῶς προσφέρεις, ἀλλὰ δὲν διαχωρίζεις ὀρθῶς, ἁμάρτησες· ἡσύχαζε».[10]

 

     7.  Ἐὰν προσφέρει Εὐνομιανός, ποὺ προέρχεται ἀπὸ τὴν πηγὴ τῆς ἀρειανικῆς ἀσεβείας καὶ κυλάει στὴν παχειὰ λάσπη τῆς ἀπιστίας του, ἰσχυριζόμενος πὼς ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ, ἡ ὁποία ὑπερβαίνει τὰ πάντα, ἐξηγεῖται ἀπὸ τὶς παραδόσεις τῆς φιλοσοφίας, ἐνῶ βέβαια εἶναι ἄλλος ὁ λόγος τῶν πλασμάτων, καὶ ἄλλη ἡ δύναμη τῶν θείων μυστικῶν·^{854c:} καὶ στὸν ἴδιο ἐπίσης λέγεται: «ἐὰν ὀρθῶς προσφέρεις, ἀλλὰ δὲν διαχωρίζεις ὀρθῶς, ἁμάρτησες· ἡσύχαζε».[11]

 

     8.     Λέγεται αὐτὸ στὸν Σαβελλιανό, ποὺ συγχέει τὸν Πατέρα καὶ τὸν Υἱό. Λέγεται αὐτὸ στὸν Μαρκιωνίτη, ποὺ θεωρεῖ ἄλλον τὸν Θεὸ τῆς Καινῆς, ἄλλον τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης. Λέγεται αὐτὸ στὸν Μανιχαῖο καὶ τὸν Βαλεντῖνο, ποὺ δὲν πίστεψαν πὼς ὁ Χριστὸς προσέλαβε γνήσια τὴν ἀνθρώπινη σάρκα.  Ὁ Παῦλος, ἐπίσης, ὁ Σαμοσατεὺς καὶ ὁ Βασιλίδης ἀριθμοῦνται [μεταξὺ αὐτῶν ποὺ] ἔχουν κοινὸ μερίδιο σ᾽ [αὐτὴ] τὴν ἀπόφαση. ^{855a:}

 

     9.     Ὁμοίως καταδικάζονται ἀπὸ τὴν αὐθεντία τῆς ἴδιας ἀπόφασης καὶ ὅσοι ἔχουν ἀρνηθεῖ τὴ θεότητα τοῦ ἁγίου Πνεύματος. Κάποιοι ἄλλοι δηλαδή, ποὺ εἴτε εἶναι ἐκ τῶν  Ἀρειανῶν  Ἰουδαῖοι, εἴτε  Ἀρειανοὶ ἐκ τῶν  Ἰουδαίων· γιατὶ ὅπως ἐκεῖνοι χωρίζουν τὸν Υἱὸ ἀπὸ τὸν Πατέρα, ἔτσι καὶ αὐτοὶ χωρίζουν τὸ Πνεῦμα ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ τὸν Υἱὸ ἀπὸ τὸν Θεό.

 

     10.Στὸν Νοβάτο, ἐπίσης, καὶ στὸν Ντονάτο καὶ σ΄ ὅλους, ὅσοι θέλησαν νὰ διασποῦν τὸ σῶμα τῆς  Ἐκκλησίας, σὲ κάθε ἕναν ἀπὸ αὐτοὺς λέγεται: «ἐὰν ὀρθῶς προσφέρεις, ἀλλὰ δὲν διαχωρίζεις ὀρθῶς, ἁμάρτησες».[12] Διότι αὐτὴ ποὺ προσφέρεται στὸν Θεὸ εἶναι θυσία τῆς  Ἐκκλησίας, πρὸς τὴν ὁποία ὁ Παῦλος εἶπε: «Σᾶς ἱκετεύω λοιπόν, ἀδελφοί, διὰ τῆς ἐλεημοσύνης τοῦ Θεοῦ νὰ παρέχετε τὰ σώματά σας θυσία ζῶσα, ἁγία, ἀρεστὴ στὸν Θεό».[13] Κακῶς ἄρα διαίρεσαν τὴ θυσία, κομματιάζοντας τὰ μέλη τῆς  Ἐκκλησίας.

 

     11.Ἐκείνους, ἐπίσης, πλήττει ἡ ἀπόφαση αὐτή, ὅσοι χωρίζουν τὴ λογικὴ ψυχὴ ^{855b:} ἀπὸ τὸ μυστήριο τῆς ἐνσαρκώσεως τοῦ Κυρίου, θέλοντας νὰ χωρίζουν τὴ φύση τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο. Καὶ αὐτοὶ ὀρθῶς, ἴσως, προσφέρουν στὴν Τριάδα: ἀλλὰ δὲν ξέρουν νὰ διακρίνουν τὸν λόγο τῆς ἀνθρώπινης φύσης καὶ τῆς θεϊκῆς· γιατὶ τοῦ Θεοῦ εἶναι ἁπλὴ ἡ φύση, [ἐνῶ] ὁ ἄνθρωπος συνίσταται ἀπὸ ψυχὴ λογικὴ καὶ σῶμα·  ἂν ἀναιρεῖς τὸ ἕνα, ἀναίρεσες ὁλόκληρη τὴ φύση τοῦ ἀνθρώπου.

 

     12.Ἐναντίον ὅλων, λοιπόν, τῶν αἱρέσεων στρέφεται ἡ ἀπόφαση αὐτή, οἱ ὁποῖες στὸ ὄνομα τῆς ἀδελφοσύνης, ἀλλὰ χωρὶς ἀδελφοσύνη, κυνηγοῦν τὴν  Ἐκκλησία ^{856a:}.  Ἀφοῦ, βέβαια, [κρυβόμενοι] πίσω ἀπὸ τὴν ἐξουσία τοῦ Χριστιανικοῦ ὀνόματος καὶ ἀπὸ κάποια κατ΄ ὄνομα ἀδελφοσύνη τῆς πίστης, θέλουν νὰ μᾶς πληγώνουν μὲ μιαρὰ ξίφη· γιατὶ ἡ ἀποστροφή μας εἶναι πρὸς αὐτοὺς[14] καὶ μᾶς ἐξουσιάζουν στὸν κόσμο οἱ ἁμαρτωλοί. Διότι ὁ ἁμαρτωλὸς ἄρχει στὸν κόσμο, [ἐνῶ] ὁ δίκαιος στὴ βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

 

     13. Ἂς φυλαγόμαστε, λοιπόν, κανεὶς νὰ μὴν ἐπιχειρεῖ νὰ μᾶς χωρίζει ἀπὸ τὸ κατάλυμα τοῦ αἰώνιου βασιλέως καὶ ἀπὸ τὸν κόρφο τῆς μητέρας  Ἐκκλησίας, ὅπου ἐκείνη ἡ ψυχὴ στὰ ἄσματα τῶν ἀσμάτων δείχνει πὼς εἰσήγαγε τὸν Λόγο τοῦ Θεοῦ.[15]  Ἂς φυλαγόμαστε νὰ μὴ χωρίζουμε ἀπὸ τὸν κόλπο τοῦ Πατρός, καὶ ἀπὸ τὴν πατρικὴ ἀκόμα κοιλία, τὴν ὑπόσταση[16] [substantiam] τῆς μυστικῆς φύσης τοῦ μονογενοῦς Υἱοῦ, - καὶ ἀπὸ τὰ λόγια αὐτά, στὰ ὁποῖα θεμελιώνεται ἡ ἀλήθεια τῆς ἐνσαρκώσεώς Του, ἂς προσπαθήσουμε νὰ σκεφθοῦμε καὶ νὰ διατυπώσουμε τὶςἰδιότητες [praejudicia] τῆς θείας γεννήσεως· μὴ καὶ σὲ κανέναν ἀπὸ ΄μᾶς [συμβεῖ νὰ] λέγεται: «ἐὰν ὀρθῶς προσφέρεις, ἀλλὰ δὲν ^{856b:} διαχωρίζεις ὀρθῶς, ἁμάρτησες· ἡσύχαζε»·[17] αὐτὸ σημαίνει: ἂν δὲν ξέρουμε νὰ διακρίνουμε ποιά ἀνήκουν στὴν αἰώνια θεότητα καὶ ποιά στὴν ἐνσάρκωση, ἂν συγχέουμε τὸν δημιουργὸ μὲ τὰ ἔργα του, ἂν λέμε πὼς ὁ αὐθέντης τοῦ χρόνου ἄρχισε μετὰ τὸν χρόνο. Γιατὶ δὲν εἶναι δυνατὸν αὐτὸς διὰ τοῦ ὁποίου ὅλα ὑπάρχουν, νὰ εἶναι ἕνας μεταξὺ ὅλων. 

---

*   { Τοξοειδεῖς ἀγκῦλες }, ὡς ἐκθέτες, παραπέμπουν στὸ ἀντίστοιχο τμῆμα καὶ στήλη τοῦ 16ου τόμου τῆς Patrologia Latina, ὅπου μπορεῖ κανεὶς εὔκολα νὰ βρεῖ τὸ πρωτότυπο λατινικὸ κείμενο. [ Γωνιώδεις ἀγκῦλες ] παραθέτουν λατινικὴ ὁρολογία ἢ ἐπεξηγήσεις τοῦ μεταφραστοῦ. 

[1] Πρόκειται γιὰ αἱρετικοὺς ἀξιωματούχους τοῦ αὐτοκράτορα· βλ. εισαγωγή.

[2] Ἡ διήγηση τῆς θυσίας τῶν δύο ἀδελφῶν εἶχε χρησιμοποιηθεῖ προηγουμένως, στὴ διάρκεια τῆς θείας λειτουργίας, ὡς μάθημα.

[3] Γεν. 4.3,4.

[4] Γεν. 4.7.

[5]  Ἔνθ. ἀν.

[6] Βλ. Α΄ Κορ. 2.15: «ὁ δὲ πνευματικὸς ἀνακρίνει μὲν πάντα, αὐτὸς δὲ ὑπ΄ ούδενὸς ἀνακρίνεται».

[7] Βλ. Γεν. 15.10: «ἔλαβε δὲ αὐτῷ πάντα ταῦτα καὶ διεῖλεν αὐτὰ μέσα καὶ ἔθηκεν αὐτὰ ἀντιπρόσωπα ἀλλήλοις, τὰ δὲ ὄρνεα οὐ διεῖλε».

[8]  Ἰω. 1.29.

[9] Ψαλμ. 28.1.

[10] Γεν. 4.3,4,7.

[11] Γεν. 4.3,4,7.

[12] Γεν. 4.3,4.

[13] Ρωμ. 12.1.

[14] Βλ. Γέν. 4.7: «πρὸς σὲ ἡ ἀποστροφὴ αὐτοῦ, καὶ σὺ ἄρξεις αὐτοῦ«.

[15] Βλ. Ἆσμα 3.4: «ἐκράτησα αὐτὸν καὶ οὐκ ἀφῆκα αὐτόν, ἕως οὗ εἰσήγαγον αὐτὸν εἰς οἶκον μητρός μου καὶ εἰς ταμιεῖον τῆς συλλαβούσης με».

[16] Γιὰ τὸν ὅρο αὐτό, δὲς σχετικὴ επισήμανση του μεταφραστού.

[17] Γεν. 4.3,4,7.

 

 

Επόμενο κεφάλαιο / Περιεχόμενα