Εἰκόνα : έργο του
Κώστα Τσόκλη
|
| ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ - Κριτικές |
Νατάσα Κεσμέτη
"Δημήτρη Κοσμόπουλου, «Λατομείο», ποίηση, εκδ. Κέδρος, 2002"
Από περ. «Προσανατολισμοί», Απρίλιος 2003.
Από τους νεώτερους ποιητές ο Δημήτρης Κοσμόπουλος (Πυλία, 1964) φανερά εξορύσσει πλούτο από και με το Λατομείο του. Κι ενώ οι άνυδρες διαδρομές της πόλης είναι έκτυπες στα θέματά του («Καταδύσεις επιτρέπονται μέχρι την επόμενη στάση», «Αγίας Μαύρας»), εξ ίσου ορατό είναι καί το υπέδαφος (Το κατώι) στο οποίο είναι κυρίως στραμμένος κι όπου με τη «Λάμπα Πετρελαίου» ως ευαίσθητος καί πεπαιδευμένος «Ηχολήπτης» προσλαμβάνει τους παλαιούς «Εφέστιους» ψιθύρους επιχειρώντας να μεταγράψει σε νεωτερικό γλωσσικό ύφος ποικίλα εκκλησιαστικά « Εωθινά» καί άλλα «Στάσιμα». Όπως ήδη θα αντιλήφθηκε ο αναγνώστης δια των εκτός και εντός παρενθέσεων πλαγίων αναφέρομαι σε τίτλους ποιημάτων, ελπίζοντας πώς θα φανεί, ενδεικτικά τουλάχιστον, καί το πού στρέφεται η ματιά του εξορύκτη αλλά καί το φιλήκοον ους του. Είναι ενδιαφέρον όσο καί, σε πρώτη ανάγνωση παράξενο, το ότι ενσφηνωμένα ανάμεσα στην «πέτρα» καί τις επανερχόμενες αναφορές της, πλήθος υδάτων καί βυθοί επί βυθών εμφανίζονται προσελκύοντας τον ποιητή σε καταδύσεις καί απειλώντας καταποντισμούς της σκοτεινής λαμπάδας του σώματος. (Παραφράζω διακριτικά για την οικονομία του κειμένου).
Ὅπως για όλες τίς προικισμένα πληθωρικές φλέβες, θυμίζω τον Ρίτσο καί από τους νεώτερους τον Μ. Πρατικάκη, μόνιμη απειλή στέκει ή υπεραφθονία εκφραστικών μέσων. Στήν περίπτωση του Δ. Κοσμόπουλου ή σώτειρα παρέμβαση είναι νομίζω αυτή μιας κυρίαρχης σχέσης πού διατρέχει ολόκληρη την συλλογή. Σ' αυτήν επιλέγω να επικεντρωθώ.
Ἴσως από την εποχή του «Γράμματος στη Μητέρα» του Κ. Μόντη είχε να φανερωθεί τόσο δυναμικά ή παρουσία-απουσία της Μητέρας (με εξαίρεση τα ποικίλα της λατρευτικά του Κ. Τσιρόπουλου) ειδωμένη όμως εδώ, κι αυτό είναι το αξιοσημείωτο, από την πλευρά του Ομηρικού Τηλέμαχου. Η συγκεκριμένη οπτική και το επιλεγμένο μυθικό όχημα (: ο ασκεπής πατρικής παρουσίας στα κρίσιμα χρόνια της ζωής του νέος, φιγούρα την οποία η προσοχή μας, μαγνητισμένη από τη Μορφή του Οδυσσέα, τείνει να προσπεράσει) προσάρτημα σχεδόν της Πηνελόπης —ο υιός, με μια μάχη μαινόμενη μέσα στο όνομά του καθώς Τηλέμαχος, δανείζει στον Κοσμόπουλο μια αξιόλογη σταθερά. Μια πλατφόρμα για εμβαπτίσεις, διευρύνσεις καί κυρίως διαρκείς επιστροφές στη Μητέρα. Σταχυολογώ: Πέτρες ή μάνα του δεν τον ταΐζει πιά./Είδα τη μάνα να πλένει πέτρες στο ποτάμι/Χτυπούνε της μάνας μου τα χέρια, το ένα τ' άλλο βασανισμένες πέτρες. Αλλού οι πέτρες γίνονται φεγγαρόπετρες η ακριβέστερα φεγγαρόγυαλα. Γι' αυτό και η γυάλινη γυναίκα στην «Υαλογραφία» του Κοσμόπουλου δεν συμπυκνώνει μόνο την περιοχή της «mal di Luna» που δυναμικά τον ελκύει, σηματοδοτεί και το πού διεξάγεται η μάχη. Προβάλλει επομένως το θέμα της Σεληνιακής Γυναίκας, πρόβλημα τεράστιο για την ψυχική περιοχή και το πώς αντανακλάται στη λογοτεχνία, για το οποίο ακροθιγώς τολμώ να εισηγηθώ το εξής:
Η μάχη στην οποία φαίνεται να έχει εμπλακεί ο Κοσμόπουλος δεν σχετίζεται μόνο με την λατόμευση, ανάδυση και λάξευση του δικού του ποιητικού προσώπου. (Εδώ ας σημειωθούν ανιχνεύσιμες ποικίλες, αντιθετικές κάποτε, επιδράσεις παλαιών και συγχρόνων ποιητών στο έργο). Σχετίζεται κυρίως με τη μάχη για μια βαθύτερη σύνθεση μέσα στην Ορθόδοξη Ψυχή-κατενάντι μιας αρχαϊκής ισχυρής μαγείας πού ασκεί, θέλει δεν θέλει, το πρόσωπο της Μητέρας, τείνοντας να παγιδεύσει, άλλως εκλιθώσει, τον ψυχισμό. («Προς λίθον;» όπως θα έλεγε καί ο Ορ. Αλεξάκης). Εξ οὗ και ...Λατομείο, θα είχε ενδιαφέρον μια ανάγνωση της συλλογής, όχι αποκλειστικά θεολογικού προσανατολισμού, εντούτοις με αναφορά στο
«Τι μεταξύ εμού και σου Γύναι;» όπως και στο θεομητορικόν «Αλατόμητον Όρος».
|
|
|
