Εἰκόνα : έργο του
Κώστα Τσόκλη
|
| ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ - Κριτικές |
Κωνσταντίνος Μπλάθρας
Δημήτρης Κοσμόπουλος: Τα όρια της φωνής
«Νέα Πολιτική», τεῦχος 16, Φεβρουάριος 2007.
Eκδόσεις Κέδρος, 2006, σσ. 288.
Νέος ποιητής, απ' τους ξεχωριστούς, ο Δημήτρης Κοσμόπουλος, βραβευμένος ήδη από την Ακαδημία Αθηνών, έχει συγκεντρώσει σ' έναν τόμο κριτικές του παρεμβάσεις και δοκίμια πάνω σε πρόσωπα και πράγματα της ελληνικής λογοτεχνίας, κυρίως της ποιήσεως. Κείμενα, κάποια αδημοσίευτα, τα περισσότερα δημοσιευμένα στον περιοδικό και ημερήσιο τύπο σε διάφορες περιστάσεις, από το 2000 ίσαμε το 2006, διακρίνονται από σχεδόν αδιάλειπτη την στόχευσή τους πάνω στην «διερεύνηση του οντολογικού στοιχείου στην λογοτεχνία μας» στοιχείο που πολλές φορές τείνει να αγνοείται από τη λόγια πανεπιστημοσύνη ή τη μεταμοντέρνα θολούρα.
Τα κείμενα, με ευρηματικώτατους τίτλους τα πιο πολλά, συνθέτουν ένα ψηφιδωτό παλαιών και νεώτερων ποιητών και πεζογράφων μας από τον Παλαμά, τον Καβάφη και τον Παπαδιαμάντη έως τον Λειβαδίτη, τον Γκάνα, τον Χαραλαμπίδη, τον Ιωάννου και τη Δημουλά. Ανάμεσα τους και δοκίμια συστηματικής μελέτης στον Παπατσώνη, στον Κόντογλου, στους Ελύτη-Ρίτσο, σ' ένα εν διαλόγω κείμενο, και στον «κύριο Πωσνατομπούμ», τον Ν. Γ. Πεντζίκη δηλαδή. Μαζί τους κείμενα για τον Καρυωτάκη, τον Βάρναλη, τον Εγγονόπουλο, τον Σαχτούρη, τον Σινόπουλο, τον Ασλάνογλου, τον Λορεντζάτο κ. ά. ξεκαθαρίζουν πάμπολλες συγχύσεις, που δημιουργούν οι ιδεολογικές κυρίως προσλήψεις του έργου τους, ενώ συνηχούν και τις ευρύτερες ποιητικές καταβολές του ποιητή Κοσμόπουλου.
Αυτός είναι ένας λόγος παραπάνω για να διαβαστεί το βιβλίο. Απέναντι σε αμνήμονες στιχοπλόκους ή σε καλλιτέχνες, εν γένει, οι οποίοι μας καμώνονται ως κατ' ευθείαν απόγονοι αγγλοσαξωνικών και ατλαντικών σχολών, ο Κοσμόπουλος σκάβει στις ρίζες κι αναζητά τη συνέχεια σε νεώτερους και παλαιότερους. Οργανώνει δηλαδή, κατά κάποιον τρόπο, μια δική του ποιητική γενεαλογία μέσα από αναγνώσεις που παλεύουν με την εμπειρία του βίου. Παντού στο βιβλίο προδίδεται η ευρυμάθεια του συγγραφέα και τα γερά του διαβάσματα. Ένα επιπλέον χάρισμα στα «Όρια της φωνής», καθώς υπάρχουν και κείμενα επικαιρικά, είναι πως, παρά την φιλολογική του επιμέλεια, ο συγγραφέας δεν αυτοεξαιρείται, δεν αγνοεί την ζωντανή πραγματικότητα. Μιλάει, μ' άλλα λόγια, όχι μόνο για ζητήματα της λογοτεχνίας και των λογοτεχνών, δεν μένει στις γραμματειακές δολιχοδρομίες των κειμένων, ακόμα κι όταν τα αναλύει διεξοδικά, αλλά η ματιά του παραμένει πάντοτε στραμμένη στην αναζήτηση νοήματος, το οποίο συστηματικά σκοτίζεται από την ξέφρενη αναζήτηση του λάιφ-στάιλ και την «μανία προβολής», όπως ο ίδιος την περιγράφει.
Στα πλαίσια αυτά συρράπτονται δυο κείμενα, στο τέλος του βιβλίου, εκ πρώτης όψεως άσχετα με την κριτική και την λογοτεχνία, δυο κείμενα για την τηλεόραση. Επειδή ακριβώς η ποίηση βηματίζει την συνείδηση και την εθνική μας ταυτότητα, η αναφορά στην τιβί, την ολέτειρα συνειδήσεων και ταυτοτήτων, την παραμυθού των μαζών, δεν είναι ολωσδιόλου εκ περισσού. Καθώς μάλιστα περιγράφει την «τρομοκρατία του τηλεοπτικού λυρισμού», απαντά έμμεσα στους λαλίστατους θορυβοποιούς των σημερινών «πολιτιστικών» εκδηλώσεων, που αυτο-ορίζουν τον χώρο της τέχνης ως χώρο δημοσίων σχέσεων πέραν τούτων, τα έργα τους σιωπούν ως «κύμβαλα αλαλάζοντα», τενεκέδες σε περιτύλιγμα χρυσόχαρτου: «Τηλεοπτικό λυρισμό, όμως, εννοούμε κάτι οπωσδήποτε πλατύτερο από την τηλεοπτική εικόνα. Εννοούμε την αντίληψη εκείνη που κινείται, αποκλειστικά, στα όρια του θορυβώδους φαίνεσθαι. (...) Για τα ελάχιστα λεπτά της φήμης, μ ' άλλα λόγια της ψευδαίσθησης. » Λέει ο Κοσμόπουλος, στο τέλος, και εξηγεί: «αυτή η "φήμη" είναι γεννημένη στο βυθό του θανάτου.» Εμ, πώς!
|
|
|
