Παρουσίαση: Φάνης Δρακόπουλος
Wim F. Bakker
Θρήνος της Υπεραγίας Θεοτόκου
Εκδ. Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης
Σειρά: Βυζαντινή και Νεοελληνική Βιβλιοθήκη 8
Αθήνα 2005
Ένα ακόμη πολύ αξιόλογο επιστημονικό πόνημα από τον W. F. Bakker, καθηγητή βυζαντινολογίας, μεσαιωνικής και νεώτερης ελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ. Με πολλές κριτικές εκδόσεις στο ενεργητικό του σε συνεργασία με τον στενό του συνεργάτη A. F. Van Gemert, στο παρόν έργο επιχειρεί να εμβαθύνει ακόμη περισσότερο την μελέτη- ορόσημο που άφησε πίσω του πενήντα χρόνια πριν ο Μ. Ι. Μανούσακας για τους θρήνους της Παναγίας, λόγος άλλωστε για τον οποίο του αφιερώνει και το έργο.
Το φιλολογικό ενδιαφέρον της μελέτης έγκειται στο γεγονός ότι ο ερευνητής έχει στην διάθεσή του μεταξύ άλλων και χειρόγραφα μέχρι τώρα άγνωστα. Έτσι η κριτική έκδοση στηρίζεται σε έξι χειρόγραφα, ενώ ταυτόχρονα λαμβάνονται υπόψη και οι εκδόσεις της λατινικής μετάφρασης, Lamentatio.Ο Θρήνος της Θεοτόκου έχει μορφή μονολόγου που απευθύνεται στον Χριστό και διακόπτεται από τις αποστροφές προς τους Ιουδαίους, τον Γαβριήλ και τον Συμεών, τις μαθήτριες του Κυρίου και το σταυρό. Το έργο ακολουθεί το μοτίβο των σταυροθεοτοκίων, ενώ οι πηγές του θα πρέπει να αναζητηθούν σε βυζαντινά υμνογραφικά και λειτουργικά κείμενα, καθώς και σε δεκαπεντασύλλαβα τροπάρια. Ο W. F. Bakker εκτιμά ότι ο άγνωστος ποιητής του Θρήνου πρέπει να συνέθεσε το έργο περί το 1400 χρησιμοποιώντας μια αρχαΐζουσα γλώσσα. Στην Δύση η λατινική του μετάφραση με τίτλο Lamentatio, παρουσιάζεται ως έργο του Εφραίμ του Σύρου, όπως ίσως πρόσθεσε ο μεταφραστής του. Η κριτική έκδοση του κειμένου βάση όλων των χειρογράφων που έχει στην διάθεσή του ο ερευνητής, καθώς και τα εμβριθή και διαφωτιστικά του σχόλια, κάνουν το επιστημονικό του πόνημα σημείο αναφοράς για τις μελέτες βυζαντινής λογοτεχνίας.
|
|
|
