Βασίλειος Τατάκης
Η Συμβολή της Καππαδοκίας στη Χριστιανική Σκέψη
Απόσπασμα από το ομώνυμο βιβλίο, εκδ. Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, Αθήνα 1989.
15. Ο ΝΕΟΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ - Ο ΘΑΥΜΑΤΟΥΡΓΟΣ
Ένας άλλος μεγάλος επίσκοπος, όχι όμως Καππαδόκης, ο Νεοκαισαρείας Γρηγόριος (213-270 μ.Χ.), βοήθησε ακόμα περισσότερο ίσως από τον Αλέξανδρο και τον Φιρμιλιανό, με το θαυμασμό και την επιβολή που προκάλεσε η δράση του, να γίνουν γνωστοί οι πνευματικοί θησαυροί της Αλεξανδρινής Σχολής στον Πόντο και την Καππαδοκία. Τον επονόμασαν αργότερα Θαυματουργό. Η αίγλη και το κύρος που είχε ήταν αλήθεια μεγάλα και κατά τον 4ον αιώνα. Διαβόητον τον ονομάζει ο Ευσέβιος(110), μέγαν καὶ οἷον λαμπτῆρα περιφανῆ τον αποκαλεί ο Μέγας Βασίλειος(111), μέγα ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τοῦ Θεοῦ διαλάμψαντα. Από το άλλο μέρος, μεγάλη ήταν η επίδραση του Ωριγένη στον Γρηγόριο. Για τούτο, με την ακτινοβολία του στην Καππαδοκία, αποτελεί ο Γρηγόριος ένα σπουδαίο, το σπουδαιότερο δρόμο που ακολούθησε το πνεύμα του Ωριγένη για να φτάσει στους μεγάλους Καππαδόκες.
Λίγο νεώτερος από τον Φιρμιλιανό, ο Γρηγόριος, από τη Νεοκαισάρεια του Πόντου, ευκατάστατος εθνικός, αφού συμπλήρωσε την εγκύκλια μόρφωσή του, πήγαινε στη Βηρυτό, να εγγραφεί στην περίφημη τότε νομική της σχολή. Ένα τυχαίο περιστατικό άλλαξε το δρομολόγιό του — και το δρόμο της ζωής του. Ένας σταθμός στην Καισάρεια της Παλαιστίνης του έδωσε την ευκαιρία ν' ακούσει μαθήματα του Ωριγένη. ύστερ' απ' αυτό(112), ο Γρηγόριος, μαζί με τον αδελφό του Αθηνόδωρο, ξέχασαν τη Βηρυτό και τις σπουδές της νομικής. Οι σπουδές τους κοντά στον Ωριγένη βάσταξαν πέντε χρόνια(113) πιθανότατα από το 233 ως το 238. Στο τέλος των σπουδών ο Γρηγόριος εκφωνεί σε μεγάλη πανηγυρική συγκέντρωση μακρό Χαριστήριο Λόγο(114) όπου εγκωμιάζει το μεγάλο του δάσκαλο, περιγράφει τον κύκλο των σπουδών που ακολούθησε, τον τρόπο και τη μέθοδο, αλλά και τον προσανατολισμό της διδασκαλίας και τα αποτελέσματα που οι σπουδές έφεραν στον ψυχικό του κόσμο. Όταν οι δυο αδελφοί γύρισαν στην πατρίδα τους, οι χριστιανοί έκαμαν τον Γρηγόριο επίσκοπο στη γενέτειρά του τη Νεοκαισάρεια, — ήταν ο πρώτος επίσκοπός της, — και τον Αθηνόδωρο σε άλλη πόλη. Η δράση του Γρηγορίου για την εξάπλωση και εμπέδωση του χριστιανισμού στον Πόντο ήταν πολύ αποτελεσματική• όταν έφτασε, λένε, στη Νεοκαισάρεια, βρήκε μόνο δεκαεφτά χριστιανούς• όταν πέθανε, άφησε μόνο δεκαεφτά εθνικούς.
Notes
110. Εκκλησιαστική Ιστορία, ς' 30.
111. Περί του Αγίου Πνεύματος, κθ', Ε.Π. ΛΒ', 205 b.
112. Στο Χαριστήριο Λόγο του, ς', Ε.Π. Ι’, 1068 d, ονομάζει την ημέρα που συνάντησε τον Ωριγένη ὄντως πρώτην καὶ τιμιωτάτην ἡμέραν ὅτε μοι πρῶτον ὁ ἀληθινὸς ἀνατέλλειν ἥλιος ἤρξατο.
113. Ευσέβιος, Εκκλησιαστική Ιστορία, ς' 30.
114. Ε.Π. Ι’, 1049-1104.
|
