Μαρία Σωτηροπούλου
Δρ. θεολογίας
Οι προ των εορτών νηστείες της Ορθοδόξου Χριστιανικής Εκκλησίας
Από ΘΕΟΛΟΓΙΑ, τόμος 76, τεύχος 1, Αθήναι 2005.
9. Ἡ Διακαινήσιμος ἑβδομάδα
Ἡ Διακαινήσιμος ἑβδομάδα λογίζεται «ὡς μία κυριώνυμος ἡμέρα», οἱ δὲ πιστοί, ὀφείλουν μὲ ψαλμούς, ὕμνους καὶ πνευματικὰ ᾄσματα «ἐν ταῖς ἁγίαις Ἐκκλησίαις σχολάζειν», ὥστε ἔτσι νὰ συνανίστανται καὶ νὰ συνανυψώνωνται μὲ τὸν ἀναστάντα Χριστόν(96).
Ὁ Ζωναρᾶς λέγει: «Ἑορτάζειν οἱ ἀπὸ Χριστοῦ κεκλημένοι ὀφείλομεν, οὐ τρυφὰς ἑαυτοῖς καὶ λαμπρότητας καὶ ἀνέσεις ἐπιτηδεύοντες, ἀλλὰ πνευματικῶς εὐφραινόμενοι. Πνευματικὴ δ' ἐστὶν εὐφροσύνη, τὸ ᾂδειν τῷ Κυρίῳ καὶ δοξάζειν αὐτόν... Οὕτω τοίνυν καὶ τὴν τοῦ Πάσχα ἑορτὴν βούλεται ἑορτάζειν ἡμᾶς ὁ κανών, ὅλην τὴν ἑβδομάδα ἐν ἐκκλησίαις σχολάζοντες, ἐν ψαλμοῖς τε καὶ ὕμνοις ᾂδοντας τῷ Κυρίῳ, καὶ οὕτως ἐν Χριστῷ ἐορτάζοντας...»(97). Τὸ αὐτὸ πνεῦμα διακρίνει τὴν ἑρμηνείαν καὶ τοῦ Βαλσαμῶνος καὶ τοῦ Ἀριστηνοῦ(98).
Δὲν χωρεῖ ἀμφιβολία ὅτι ἡ ἔννοια τῆς θεωρήσεως τῆς Διακαινησίμου ἑβδομάδος ὡς μιᾶς ἡμέρας ἀπαιτεῖ καθημερινὴ προσέλευση (μὲ τὰ σημερινὰ δεδομένα) στὸν ἱερὸ Ναό, ὥστε νὰ συνεορτάζεται ἡ Ἀνάστασις τοῦ Κυρίου καὶ νὰ παρατείνεται ἡ χαρὰ καὶ ἡ εὐωχία αὐτῆς τῆς ἡμέρας. Μὲ τὴν ἔννοια αὐτὴ καὶ ὁ νηστήσιμος χαρακτῆρας τῆς Τετάρτης καὶ τῆς Παρασκευῆς ἀπομακρύνεται, καθόσον δὲν χωρεῖ πένθος στὴν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ.
Ὁ Βαλσαμὼν ἐξηγεῖ, ἑρμηνεύων τὴν μὴ τήρηση τῆς νηστείας αὐτῶν τῶν δύο ἡμερῶν τῆς Διακαινησίμου ἑβδομάδος, ὅτι ἡ «τῆς Διακαινησίμου ἑβδομὰς ὡς αὐτὴ ἡ μεγάλη Κυριακὴ λογίζεται• διὰ γὰρ τοῦτο καὶ ἑωθινὰ ἀναστάσιμα εὐαγγέλια καθημέραν ἀναγινώσκονται»(99). Γι' αὐτό, ἄλλωστε, δὲν νηστεύονται καὶ τὰ Σάββατα καὶ οἱ Κυριακές τῆς Τεσσαρακοστῆς, καθότι, ὅπως λέγει πάλιν ὁ Βαλσαμών, «Τὸ Σάββατον οὐ νηστεύομεν, ἵνα μὴ δόξωμεν ἰουδαΐζοντες τὴν Κυριακὴν πανηγυρίζομεν, διὰ τὴν τοῦ Κυρίου καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ παγκόσμιον χαρὰν καὶ ἀνάστασιν»(100).
Νὰ σημειωθῆ ὅτι κατὰ τὴν τεσσαρακονθήμερη περίοδο τοῦ Πάσχα, καὶ μετὰ τὴν ἑβδομάδα τῆς Διακαινησίμου, ὅπου τὰ πάντα καταλύονται, δηλαδὴ ἀπὸ τῆς Δευτέρας τοῦ Θωμᾶ, τὴν Τετάρτη καὶ τὴν Παρασκευὴ καταλύεται μόνον λάδι καὶ κρασὶ καὶ ὄχι κρέας καὶ γαλακτερά(101).
Σημειώσεις
96. Βλ. ΞΣΤ' κανόνα τῆς ΣΤ' ἐν Τρούλλῳ Οἰκ. Συνόδου, Γ. Ράλλη-Μ. Ποτλῆ, Σύνταγμα, ΙΙ, σελ. 460 καὶ Πηδάλιον, σελ. 279.
97. Ἰ. Ζωναρᾶ, Ἑρμηνεία τοῦ ΞΣΤ' κανόνος τῆς ΣΤ' Οἰκ. Συνόδου: Γ. Ράλλη-Μ. Ποτλῆ, Σύνταγμα, II, σελ. 461.
98. Βλ. ἔνθ' ἀν., σελ. 461-462.
99. Θ. Βαλσαμῶνος, Ἑρμηνεία ΞΘ' κανόνος τῶν ἁγίων Ἀποστόλων: Γ. Ράλλη-Μ. Ποτλῆ, Σύνταγμα, II, σελ. 89. Εἰς τὴν ἀπόκριση ποὺ δίδει στὸν Πατριάρχη Ἀλεξανδρείας κ. Μᾶρκο γράφει σχεδὸν τὰ αὐτά: «Κατὰ δὲ τὴν ἑβδομάδα τῆς Διακαινησίμου ἀκινδύνως κρεωφαγήσομὲν κατὰ τὴν αὐτῆς τετράδα καὶ παρασκευὴν• ὡς μία γὰρ λογίζεται Κυριώνυμος τὸ ἑπταήμερον τοῦτο διάστημα» (Θ. Βαλσαμῶνος, Ἐπιστολαὶ κανονικαί..., ΝΔ': Γ. Ράλλη- Μ. Ποτλῆ, Σύνταγμα, IV, σελ. 488).
100. Θ. Βαλσαμῶνος, Ἑρμηνεία τοῦ ΞΣΤ' κανόνος τῶν ἁγίων Ἀποστόλων: Γ. Ράλλη-Μ. Ποτλῆ, Σύνταγμα, II, σελ. 84.
101. Βλ. Θεοδώρου Στουδίτου, Διδασκαλία χρονική τῆς μονῆς τοῦ Στουδίου, 10, PG 99, 1700CD.
|
