«[…] αποτελούνε αναπόσπαστο μέρος του προσώπου μου […] με αυγατίζουν, αγωνίζονται να με διαιωνίσουν, κληρονόμοι μου. […] Είναι φωτογραφίες μου παρμένες σε διάφορα στασίματα, με διάφορα φορέματα, σε διαφορετικές ηλικίες της σκέψης μου […] περισσότερο από τα πρόσωπα κι από τα έργα που εξετάζουνε, μιλάνε, και χωρίς να το φωνάζουνε, για το δικό μου πρόσωπο και για το δικό μου έργο, και δίνουν αφορμή να κοιταχτούνε και τα δυο προσεχτικώτερα. Δείχνουν πως ό,τι ουσιαστικά είμαι, από τότε είμουν, πως ό,τι τώρα κρατώ, από τότε το γύρευα, μα και μαζί πως έφτασα στο τωρινό μου το σημείο, τρέχοντας όχι ολόισα πάντα και στον ίδιο δρόμο, μα λοξεύοντας και σκοντάβοντας και σταματώντας, και μ ε τ ι ς β ό λ- τ ε ς, καθώς λένε οι ναυτικοί, σα να μην είχα πάντα πρίμο τον άνεμο»(7).

“C'est icy un livre de bonne foy, lecteur. Il t'avertit, dés l'entrée, que je ne m'y suis proposé aucune fin, que domestique et privée. Je n'y ay eu nulle consideration de ton service, ny de ma gloire. Mes forces ne sont pas capables d'un tel dessein. Je l'ay voué à la commodité particuliere de mes parens et amis : à ce que m'ayant perdu (ce qu'ils ont à faire bientost) ils y puissent retrouver aucuns traits de mes conditions et humeurs, et que par ce moyen ils nourrissent plus entiere et plus vifve, la connoissance qu'ils ont eu de moy. Si c'eust esté pour rechercher la faveur du monde, je me fusse mieux paré et me presenterois en une marche estudiée. Je veus qu'on m'y voie en ma façon simple, naturelle et ordinaire, sans contantion et artifice : car c'est moy que je peins. Mes defauts s'y liront au vif, et ma forme naïfve, autant que la reverence publique me l'a permis. Que si j'eusse esté entre ces nations qu'on dict vivre encore sous la douce liberté des premieres lois de nature, je t'asseure que je m'y fusse très-volontiers peint tout entier, et tout nud. Ainsi, lecteur, je suis moy-mesmes la matiere de mon livre : ce n'est pas raison que tu employes ton loisir en un subject si frivole et si vain” (“Au Lecteur”, δικές μου οι υπογραμμίσεις).

«Δοκίμιο είναι δημοσίως παρουσιαζόμενο κείμενο μη αφηγηματικής πεζογραφίας, στο οποίο, με έντονη αλλά συγκαλυμμένη την επίδραση της κλασικής ρητορικής, καταγράφεται η εμπειρική απόπειρα ενός αδέσμευτου “εγώ” για μια αυτο-αποτύπωσή του, όπου κυριαρχεί η έγνοια για τη σαφήνεια, την ακρίβεια και την ευαισθησία του γλωσσικού μέσου.

Ο λόγος του δοκιμιογράφου κινείται κατά κανόνα εκτός

(i) των επιστημονικών συμβάσεων της ακαδημαϊκής κοινότητας,

(ii) ποιητικών τρόπων έκφρασης,

(iii) της δέσμευσης από τη γραμμικότητα του χρόνου, που παρατηρείται, λ.χ., στο είδος του ημερολογίου, και

(iv) αφηγηματικών πρακτικών»(15).

«Ο λόγος του κ. Μεσσηνέζη(26). Ο μόνος εκ των ρητόρων μας περί του οποίου, ομιλούντος, δυνάμεθα να είπωμεν, ότι δεν λαμβάνομεν αφορμήν να ενθυμηθώμεν το ωρολόγιόν μας, ένεκα της συντόμου εναργείας, ήτις διακρίνει τους λόγους του»(27).

«κι αν έτυχε καμιά φορά να παίξω δημοσίᾳ ρόλο κ ρ ι τ ι κ ο ύ, έγραψα το κριτικόν, ας το ειπούμε, άρθρο μου, απλούστατα, όπως θα έγραφα ένα τραγουδάκι, αμέθοδα και σχεδόν απροετοίμαστα, όχι γιατί το θεώρησα χρέος μου, αλλά γιατί έτσι του ήρθε του πόθου μου» (η έμφαση είναι του Παλαμά)(34).

«οι κριτικές και αισθητικές μελέτες του Παλαμά» «ερμηνεύουν την Ποίηση και τον ποιητή με στήριγμα όχι απλώς τη σπουδή, αλλά, κυρίως, την αυτοπαρατήρηση, σε τρόπο που εμφανίζουν έναν πολύτιμο συνδυασμό φιλοσοφικού πνεύματος και προσωπικής πείρας»(38).

Ό,τι κι αν κάμης,
όπου να δράμης,
απ’ όποιο γένος,
δικός μου ή ξένος,
του κάκου! Εμπρός σου
πάντα θα μ’ έχης,
πίσω μου τρέχεις·
το τρέξιμό σου
να μην το βιάζης,
και λαχανιάζεις.
Να με θυμάσαι,
τέτοιος ο νόμος:
Ο πεζοδρόμος
μιας έγνοιας θάσαι,
κι εγώ μιας χάρης
ο καβαλλάρης(54).