Γεώργιος Παπαδόπουλος
Ιστορική επισκόπησις της βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής από των αποστολικών χρόνων μέχρι των καθ΄ ημάς (1-1900 μ.Χ)
Εκδόσεις "Τέρτιος", Κατερίνη.
Ο συγγραφέας είναι Μεγάλος Πρωτέκδικος της του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας και Διευθυντής της Μουσικής Σχολής του εν Κων/πόλει Εκκλ. Μουσικού Συλλόγου.
ΠΕΡΙΟΔΟΣ Η'
ΑΠΟ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΕΦΕΥΡΕΤΩΝ ΤΗΣ ΝΕΑΣ ΓΡΑΦΙΚΗΣ ΜΕΘΟΔΟΥ
ΜΕΧΡΙ ΤΩΝ ΚΑΘ'ΗΜΑΣ ΧΡΟΝΩΝ (1814-1900)
Oι μαθηταί των εφευρετών της νέας μεθόδου.
Πέτρος Εφέσιος, λόγιος μουσικός, εγκρατής της τε αρχαίας και νέας μουσικής μεθόδου και της εξωτερικής μουσικής, μαθητεύσας παρα Γεωργίω τω Κρητί και παρά τοις τρισί διδασκάλοις εν τη τω 1815 ιδρυθείση πατριαρχική Μουσική Σχολή. Εφεύρε τον μουσικόν τύπον κατασκευάσας τα στοιχεία των μουσικών χαρακτήρων και απαλλάξας τους μουσικούς του κόπου του αντιγράφειν. Ηρμήνευσε και εξέδωκε το πρώτον εν τω εν Βλαχία νεοσυστάτω τυπογραφείω το πρωτότυπον Αναστασιματάριον και το πρωτότυπον σύντομον Στιχηράριον ή Δοξαστάριον Πέτρου του Πελοποννησίου τω 1820. Ο Εφέσιος διετέλεσε διδάσκαλος εις την ηγεμονικήν Μουσικήν Σχολήν του Βουκουρεστίου, ένθα και απέθανε τω 1840. Εμέλισε χερουβικά και κοινωνικά των Κυριακών κατά τους οκτώ ήχους, δοξολογίας και ασματικά έντεχνα, οκτώ «Άξιον εστίν ως αληθώς», τα οποία εδημοσιεύθησαν μετά των λοιπών ποιημάτων αυτού μεταπεποιημένα και δι’αναλυτικής γραφής παρά Γεωργίου πρωτοψάλτου Φιλιππουπόλεως, του και οικειοποιηθέντος και ταύτα εν τη διά κοκκίνων χαρακτήρων εκτυπωθείση Ανθολογία αυτού.
Γρηγόριος ο Χίος, ιεροδιάκονος, εγεννήθη τω 1780, διδάξας μετά Πέτρου του Εφεσίου εις την εν Βουκουρεστίω Moυσικήν Σχολήν τω 1819, ότε και ανέλαβον αμφότεροι να εκδώσωσι Μουσικήν τινα Βιβλιοθήκην, χορηγούντος του ευγενεστάτου άρχοντος Μεγάλου Βορνίκου Γρηγορίου Μπαλλιάνου. Ο Γρηγόριος ην εγκρατής ου μόνον της παλαιάς αλλά και της νέας γραφικής μεθόδου, ην εδιδάχθη εις την Μουσικήν Σχολήν υπό των τριών διδασκάλων. Τώ 1816 προσεκλήθη εκ Κων/πόλεως ίνα ψάλλη εν τω μητροπολιτικώ ναώ του Ιασίου ως Πρωτοψάλτης και ινα διδάσκη εν τη εκείσε τότε ιδρυθείση Μουσική Σχολή.
Αθανάσιος Χρηστόπουλος, ανήρ λογιώτατος, ποιητής και μουσικός ευδόκιμος. Γεννηθείς εν Καστορία τω 1770, εξεπαιδεύθη εν Βλαχία, Πέστη και Παταβίω, διατελέσας διδάσκαλος και σύμβουλος διαφόρων ηγεμόνων της Βλαχίας. Μαθητής εγένετο διαφόρων μουσικών, ως και των τριών διδασκάλων της νέας μεθόδου, παρ’ων εδιδάχθη και την πανδουρίδα. Διέμεινεν εφ’ικανόν εις Κων/πολιν, οπόθεν μετέβη εις την Ελλάδα, εξ ης επανελθών εις Βλαχίαν ετελεύτησεν εν Βουκουρεστίω τω 1817.
Βασίλειος Στεφανίδης, ιατροφιλόσοφος και της μουσικής εγκρατέστατος. Ήκμασε περί τα τέλη του ΙΗ΄μ.Χ. αιώνος, γεννηθείς εν Νεοχωρίω του Βοσπόρου. Τα μουσουργήματα αυτού έγραψεν εις την παρασημαντικήν Πέτρου του Πελοποννησίου, καίτoι ακουστής εγένετο των τριών διδασκάλων της νέας μεθόδου. Συνέγραψε λατινιστί και Θεωρητικόν Μουσικής, όπερ εν Φλωρεντία τω 1791 εξέδωκεν υπό τον τίτλον «Αρμονικά». Τό ελληνιστί γραφέν Θεωρητικόν υπό τον τίτλον «Σχεδίασμα περί Μουσικής ιδιαίτερον Εκκλησιαστικής εν έτει 1819» εδημοσιεύθη εν τω Ε΄τεύχει του Περιοδικού του εν Κωνσταντινουπόλει Εκκλησιαστικού Μουσικού Συλλόγου εκ χειρογράφου σωζομένου παρά τω Γεωργίω Βιολάκη, Πρωτοψάλτη της Μεγάλης Εκκλησίας.
Ευτύχιος Γεωργίου ο Ουγουρλούς επωνυμούμενος, εγεννήθη εν Καισαρεία της Καππαδοκίας, εδιδάχθη δε την αρχαίαν παρασημαντικήν παρά Γεωργίου του Κρητός και Μανουήλ του Πρωτοψάλτου, την δε νέαν παρά Γρηγορίου του Λευΐτου. Επί ικανά έτη έψαλλεν εις την εν Κοντοσκαλίω Κων/πόλεως εκκλησίαν της αγίας Κυριακής, υμνών τον Κύριον ως εκ της μεγάλης αυτού ευλαβείας oυ μόνον κατά τας Κυριακάς και εορτάς, αλλά και κατά τας λοιπάς ημέρας της εβδομάδος, πλην των Παρασκευών, καθ’ας μετέβαινεν εις τον κατά Βαλουκλή ναόν της Ζωοδόχου Πηγής, ένθα ουχί σπανίως και έψαλλε. Περί τα τέλη του βίου αυτού μοναχός γενόμενος μετέβη εις Χίον, ένθα αγοράσας ιδιωτικόν μοναστήριον δι’ ιδίων χρημάτων, εμόναζεν άχρι του 1866, ότε μετέστη προς Κύριον. Εμέλισε το «Την γαρ σην μήτραν» εις ήχον Πλ. Δ΄, και οκτώ ειρμούς καλοφωνικούς κατά τους οκτώ ήχους, οίτινες εξηγηθέντες εδημοσιεύθησαν υπό Θεοδώρου του Φωκαέως.
Απόστολος Κρουστάλας, Xίoς, λογιώτατος μουσικός, γνώστης δε βαθύς της τε παλαιάς και νέας μεθόδου και της πανδουρίδας, μαθητής γενόμενος Πέτρου του Βυζαντίου, Γεωργίου του Κρητός και των τριών διδασκάλων. Διεκρίνετο και ως καλλιγράφος πάμπολλα γράψας χειρόγραφα μουσικά βιβλία, παλαιά τε και νέα. Εμέλισε διάφορα, μελοποιήματα, εξ ων διακρίνονται το χερουβικόν των Προηγιασμένων εις ήχον Α΄τετράφωνον, και μία δοξολογία εις ήχον Πλ.Δ΄, ης το ασματικόν θεωρείται εμμελέστατον. Απέθανε πενέστατος τω 1840.
Αθανάσιος Σελευκείας ιεράρχης, εγεννήθη περί τα τέλη του ΙΗ' αιώνος εν Λευκωσία της Κύπρου, απεβίωσε δε εν πρεσβυτική ηλικία τω 1850 εν Κων/πόλει. Λόγιος μουσικός, εντριβής περί τε την θεωρίαν και πράξιν της μουσικής, γνώστης δε του τε αρχαίου και νέου μουσικού συστήματος και της αραβοπερσικής μουσικής. Μαθητής υπήρξε Γεωργίου του Κρητός και της πατριαρχικης Μουσικής Σχολής, εν η εδίδασκον οι τρεις διδάσκαλοι. Ηρμήνευσε το Αργόν και Σύντομον Ειρμολόγιον των Καταβασιών και τα άλλα ειρμολογικά είδη Πέτρου του ΙΙελοποννησίου. Τα έργα του ιεράρχου τούτου περιήλθον εις χείρας του μαθητού αυτού Κυριακού Φιλοξένους του Εφεσιομάγνητος.
Πέτρος Συμεών Αγιοταφίτης, ο πεφημισμένος πρωτοψάλτης του εν Φαναρίω Κων/πόλεως ιερού ναού του αγιοταφιτικού μετοχίου, Βυζάντιος την πατρίδα, μαθητής γενόμενος Γεωργίου του Κρητός, Μανουήλ του Πρωτοψάλτου και των εις την τω 1815 ιδρυθείσαν πατριαρχικήν Μουσικήν Σχολήν διδαξάντων τριών διδασκάλων. ΕΦημίζετο ως διατηρήσας απαραμείωτον το εκκλησιαστικόν και κατανυκτικώτατον μουσικόν ύφος του πρωτοψάλτου Μανουήλ, ως δυνάμενος να τηρη εν τη μνήμη αυτού πιστότατα τας γραμμάς αναριθμήτων ποιημάτων ενός εκάστου των αρχαίων μουσικοδιδασκάλων, και ως άριστος καλλιγράφος της μουσικής. Ως ο πρωτοψάλτης Πέτρος ο Φυγάς ηρμήνευσεν όσα αρχαία μουσουργήματα δεν προέλαβε να ερμηνεύση ο διδάσκαλος αυτού Πέτρος ο Πελοποννήσιος, ούτω και ο Πέτρος ο Αγιοταφίτης ηρμήνευσε πολλά λείψανα αρχαίων μουσουργημάτων, τα οποία δεν προέλαβον να ερμηνεύσωσιν οι τρεις διδάσκαλοι της νέας μουσικής μεθόδου. Εμέλισε μιαν συλλογήν Ιδιομέλων και Δοξαστικών όλου του ενιαυτού μετά των απολυτικίων και κοντακίων και άλλων διαφόρων ειρμολογικών μελοποιημάτων εις τόμον ογκωδέστατον, προσέτι μίαν σειράν χερουβικά κατά μίμησιν Πέτρου του Βυζαντίου, και τα ένδεκα Εωθινά αργότερα των του Πέτρου του Πελοποννησίου. Αναδείξας δε πολλούς μαθητάς, απεβίωσεν ογδοηκοντούτης τη 27 δεκεμβρίου τον 1861 σωτηρίου έτους.
Θεόδωρος Συμεών ο και Κοντός επωνυμούμενος ένεκα του σμικρού αναστήματος αυτού, αυτάδελφος Πέτρου του Αγιοταφίτου, και εκ των πρώτων μαθητών της νέας μουσικής μεθόδου, διακρινόμενος επί μεγαλοφωνία. Υπό του χανενδέ ντετέ Ισμαηλάκη εδιδάχθη την εξωτερικήν μουσικήν, ην ακoλούθως επιτυχέστερον της ημετέρας μουσικής εδίδασκε, φυλάττων όμως πιστώς το ύφος εκατέρας. Επί δεκαπενταετίαν εχοροστάτησεν εις την εν Βαλατά εκκλησίαν των Ταξιαρχών και επί δεκαοκταετίαν εις την της Κοιμήσεως της Θεοτόκου εν Διπλοκιονίω. Εμέλισε καλοφωνικούς ειρμούς και σχολικά άσματα, ανέκδοτα όντα. Ανέδειξε πολυαρίθμους μαθητας.
Θεόδωρος Φωκαεύς, περιώνυμος μουσικός, υιός Παράσχου ιερέως του εκ Φωκαίας της Εφέσου, μαθητής γενόμενος εις Μαγνησίαν μεν Γεωργίου του Κρητός, εις Κων/πολιν δε των τριών διδασκάλων της νέας μεθόδου εν τη πατριαρχική Μουσική Σχολή. Χοροστατήσας επί μακρόν εις τον εν Ταταούλοις ναόν του αγίου Δημητρίου και εις τον εν Γαλατά του αγίου Νικολάου, είτα εγκατέλιπε το του ιεροψάλτον επάγγελμα και ενησχολείτο διδάσκων κατ’οίκον την μουσικήν και εκδιδούς μουσικά βιβλία. Εξέδωκε πλείστα έργα των αρχαίων μουσικών εις διτόμους και τριτόμους Ανθολογίας, προβάς μάλιστα και εις β' γ' και δ' εκδόσεις αυτών. Δις εξέδωκε το Αναστασιματάριον Πέτρου του Πελοποννησίου, άπαξ δε το καλοφωνικόν Ειρμολόγιον Πέτρου του Μπερεκέτου. Συγγράψας επί τη βάσει του Θεωρητικού του Χρυσάνθου εξέδωκε την κατ’ερωταπόκρισιν Κρηπίδα της μουσικής θεωρίας, την «Μουσικήν Μέλισσαν», την «Πανδώραν», δίτομον συλλογήν ελληνικών και τουρκικών ασμάτων, και την «Ευτέρπην», συλλογήν ούσαν αραβοπερσικών ασμάτων του χανεντέ Ζαχαρίου. Εμέλισε και διάφορα εκκλησιαστικά άσματα, ων ένια ποοσκλίνουσί πως προς την εξωτερικήν μουσικήν, ης ην εγκρατέατατος. Απέθανεν εν Κων/πόλει τώ 1848.
Ζαφείριος Αποστόλου Ζαφειρόπουλος, πρωτοψάλτης εν τω εν Αθήναις ιερώ ναώ της αγίας Ειρήνης, λόγιος μουσικός, μαθητής γενόμενος Γεωργίου του Κρητός και είτα των τριών διδασκάλων της νέας μεθόδου εν τη Μουσική Σχολή, εξ ης αποφοιτήσας έλα6ε και πτυχίον. Εξέδωκεν εν Αθήναις, ένθα ευδοκίμως επί μακρόν εδίδαξε την μουσικήν, το Αναστασιματάριον Πέτρου του Πελοποννησίου, εξέδωκε δε τω 1842 και μελέτην κατά του Λεσβιακού συστήματος «Ο Γεώργιος Λέσβιος και το Λέσβιον αυτού σύστημα». Εμέλισε διάφορα μαθήματα· απέθανε δε εν Αθήναις τω 1851.
Πέτρος Γεωργίου Βυζάντιος, ανήρ μουσικώτατος, ως μαρτυρούσι τα εις την βιβλιοθήκην της εν Χάλκη Θεολογικής Σχολής δωρηθέντα πολυάριθμα μουσουργήματα αυτού, μαθητής γενόμενος Μανουήλ του Πρωτοψάλτου και Γεωργίου του Κρητός εις την αρχαίαν μέθοδον, και των τριών διδασκάλων εις την νέαν μέθοδον. Επί ικανά έτη έψαλλεν εις την εν Γαλατά Κων/πόλεως εκκλησίαν του αγίου Ιωάννου των Χίων, τω 1821 διωρίσθη πρωτοψάλτης του εν Τήνω ναού της Ευαγγελιστρίας, τώ 1830 μετέβη εις Αθήνας, ένθα έψαλλεν oυχί ως τακτικός ψάλτης αλλ’οικειοθελώς εις διαφόρους ναούς κατά τας μεγάλας εορτάς άνευ αμοιβής. Τω 1831 αποθανόντος Αντωνίου του Λαμπαδαρίου προσεκλήθη ο Πέτρος υπό του πατριάρχου Κωνσταντίου Α΄του από Σιναίου όπως καταλάβη την της Λαμπαδαρείας θέσιν, αλλ’ηρνήθη. Απέθανεν υπέργηρος τω 1875.
Χατζή Αφεντούλης Σαραντεκκλησιώτης, εγκρατέστατος ου μόνον της νέας μεθόδου, διδαχθείς ταύτην παρά των τριών διδασκάλων, αλλά και της αρχαίας εν μέρει, κάτοχος δε και της εξωτερικής μουσικής. Διετέλεσεν ιεροψάλτης εις τας εκκλησίας των επισημοτέρων ενοριών της Κων/πόλεως, απεβίωσε δε εν Επιβάταις της Θράκης τω 1835. Εμέλισε χερουβικά, κοινωνικά των Κυριακών και δοξολογίας κατά τους οκτώ ήχους, κρατήματα και άλλα διάφορα της ψαλμωδίας είδη.
Δωρόθεος Αγιοταφίτης, λογιώτατος και μουσικώτατος, αρχιμανδρίτης του Παναγίου Τάφου και ανεψιός Αθανασίου του Ιεροσολύμων, Βυζάντιος την πατρίδα, διακούσας την μεν φιλολογίαν παρά Νικολάω τω Λογάδη, την δε μουσικήν εν τη τω 1815 ιδρυθείση πατριαρχικη Μουσικη Σχολή. Απεβίωσε τω 1858.
Γενάδιος μοναχός, ο εκ Ραιδεστού, πρωτοψάλτης του εν Ιεροσολύμοις μεγάλου ναού της Αναστάσεως, διακρινόμενος επί μουσική εμπειρία και μεγάλη και στεντορεία φωνή. Μαθητής των τριών διδασκάλων. Απέθανε τω 1868 ογδοηκοντούτης περίπου την ηλικίαν. Εμέλισεν ωδάς, ύμνους και εν μακρόν και έντεχνον εγκώμιον εις τον Πατριάρχην Ιεροσολύμων Κύριλλον τον Β΄ προς ήχον Δ΄, εις ο συνέπεται και μακρόν κράτημα.
Άνθιμος Εφεσιομάγνης, ιεροδιάκονος, πρωτοψάλτης Μεσολογγίον και εκ των μαθητών των τριών διδασκάλων. Υπήρξε ζωγράφος και μουικό κάλλιστος, γινώσκων την τε αρχαίαν και νέαν μέθοδον και την εξωτερικήν μουσικήν, χειριζόμενος δε και διάφορα μουσικά όργανα. Ως πρωτοψάλτης εν Μαγνησία της Εφέσου εδίδαξε την μουνσικήν εις πολλούς πατριώτας αυτού. Επί της εποχής του Καποδιστρίου μετέβη εις Αίγιναν, ένθα εξήσκει τα του διακόνου καθήκοντα· εκείθεν προσεκλήθη ως διάκονος εις Μεσολόγγιον και τω 1832 μετέβη εις Ιθάκην διορισθείς ιεροψάλτης, ένθα διέμεινεν επί επταετίαν. Κληθείς δε είτα εις Μεσολόγγιον διετέλεσε ψάλλων μέχρι του θανάτου αυτού, συμβάντος τη 27 Δεκεμβρίου 1879. Εμέλισεν ύμνους, ειρμούς, μεγαλυνάρια και άλλα εις διάφορα μέλη. Ο Άνθιμος ην πεπροικισμένος διά σπανίας βαρυτόνου φωνής, λίαν μελωδικής, ευήχου και ευστρόφου, προσέτι αμίμητος εις την απαγγελίαν και παράστασιν της μουσικής· ψάλλων ίστατο ακίνητος μόνον των χειλέων κινουμένων· τα μαθήματα αυτού μαρτυρουσιν ότι ως μελοποιός συνεδύαζε διά τρόπου καταλλήλου το μέλος προς την έννοιαν των Τροπαρίων. Ο Άνθιμος διεκρίνετο και διά την σπανίαν ρώμην και ευκινησίαν, αστειότατος, ελεήμων, εν τη τραπέζη αυτού έχων πλήθος παρασίτων, και την μουσικήν διδάσκων δωρεάν. Περί αυτού φέρονται ανέκδοτα ιστορικά.
Γρηγόριος Βιζύης μητροπολίτης ο κατόπιν Xίoυ, υπήρξε μαθητής των τριών εφευρετών της νέας μεθόδου εν τη πατριαρχικη Μουσικη Σχολή, ως και oι κατωτέρω μνημονευόμενοι τρεις μητροπολίται, διεκρίθη δε και ως μουσικός έμπειρος. Απέθανε τω 1862.
Ζαχαρίας Βάρνης μητροπολίτης, ο και Φυγάς επικληθείς, διότι κατά τον Τουρκορρωσικόν πόλεμον τω 1828 υποδεξάμενος πανηγυρικώς εις Βάρναν τον αυτοκράτορα της Ρωσσίας, εδέησε να δραπετεύση εις Ρωσσίαν μετά την απόδοσιν της Βάρνης εις την Τουρκίαν. Είτα ο μουσικώτατος Ζαχαρίας εμόνασεν εν Άθω, ένθα και ετελεύτησε τω 1850. Εμέλισε κοινωνικά των Κυριακών συντομώτερα μεν των του πρωτοψάλτου Δανιήλ, αλλ’έντεχνα και άνευ κρατημάτων, τα οποία εστάλησαν τω 1835 προς Ιωάννην τον τότε Λαμπαδάριον (είτα, καί Πρωτοψάλτην γενόμενον) προς δημοσίευσιν. Υποτίθεται ότι ο Ιωάννης καλλωπίσας αυτά εδημοσίευσεν ως ίδια έργα εις την μονότομον Μουσικήν Ανθολογίαν αυτού.
Μελέτιος Σισανίου μητροπολίτης, Σμυρναίος την πατρίδα, λόγιος και μουσικός ιεράρχης, κεκοσμημένος και διά φωνής μελωδικής και λίαν ευστρόφου. Τα μουσικά έργα αυτού περιέχοντα μέλη νεοφανή και ασυνήθη, εξεδόθησαν κατά το έτος του θανάτου αυτού (1864) υπό Αβραάμ Θεοχαρίδου, αποτελέσαντα Moυσικήν Ανθολογίαν.
Προκόπιος Σωζοαγαθουπόλεως μητροπολίτης, απεβίωσεν ιδιωτεύων εν Πρίγκηπω τω 1884. Εμελοποίησε στίχoυς πολιτικούς και τινα της εκκλησιαστικής μουσικής μέλη.
Ζηνόβιος ιερομόναχος, Προυσαεύς την πατρίδα, μαθητής του Χρυσάνθου, αποθανών τω 1868 ιερατεύων εν Υψωμαθείοις. Άριστος καλλιγράφος των εκκλησιαστικών μελών και μουσικός μελίσας διάφορα έντεχνα άσματα.
Κωνσταντίνος Θαλίδης ο εκ Σωζουπόλεως, λυρικός ποιητής και μουσικός, κάτοχος του εν τη τω 1815 ιδρυθείση Μουσική Σχολή διδασκομένου νέου συστήματος ως και της ευρωπαϊκης μουσικής. Προσελήφθη ως μουσικός του εν Αθήναις παλατίου υπό του Όθωνος και της Αμαλίας, τιμηθείς και διά παρασήμων. Πολλά εποίησε και εμελοποίησrε. Πάσχων εκ ποδαλγίας μετέβη εις την πατρίδα αυτού, όπoυ και απεβίωσε τω 1867. Ο πολύτιμος πλαγίαυλος αυτού επωλήθη αντί διακοσίων λιρών Τουρκίας.
Παρθένιος Μικρόστομος, ιεροδιάκονος, διαπρεπής μουσικός, μαθητής γενόμενος Γρηγορίου του Λευΐτου και των χανεντέδων Ντετέ Ισμαηλάκη και Σταυράκη. Εγεννήθη τω 1804 εν τη εν Κων/πόλει συνoικία των Υψωμαθείων, ένθα και τα εγκύκλια μαθήματα εξέμαθε, διδάσκοντος Ιωσήφ μοναχου του Θεσπρωτού, παιδεύματος της εν Άθω Ακαδημίας και του γυμνασίον Κυδωνιών. Εχοροστάτησεν εις την εν Γαλατά ιεράν εκκλησίαν του Σωτήρος Χριστού, είτα δε επί 16 έτη εις την εν Υψωμαθείοις του αγίου Κωνσταντίνου. Απεβίωοε τω 1870. Εμέλισε τα ένδεκα Εωθινά εις το αργόν στιχηραρικόν είδος, αργότερα των του Πέτρου του Πελοποννησίoυ, μικρότερα δε των του Ιακώβου ΙΙρωτοψάλτου, μίαν σειράν χερουβικά έντεχνα και άλλα διάφορα εκκλησιαστικά άσματα. Έγραψε δε και το μέλος πολλών τουρκικών ασμάτων διά των χαρακτήρων της εκκλησιαστικής μουσικής.
Σωτήριος Βλαχόπουλος ο εκ Ταταούλων της Κωνσταντινουπόλεως, μαθητής Χουρμουζίου του Χαρτοφύλακος και γραμματεύς του χανεντέ Γεωργίου του Πάντζογλου. Εγκρατέστατος της ημετέρας μουσικής και της εξωτερικής, άμα δε και ηδυφωνότατος. Εδίδαξε την θεωρίαν της μουσικής εις την τω 1868 επί της πατριαρχείας Γρηγορίου του ΣΤ΄ ιδρυθείσαν πατριαρχικήν Μουσικήν Σχολήν, εξέδωκε δε τω 1848 την «Αρμονίαν», ήτις περιέχει διάφορα έντεχνα άσματα, ελληνικά και αραβοπερσικά. Απεβίωσε τώ 1870.
Γρηγόριος Καλαγάννης, λόγιος ιερεύς εκ Μιτυλήνης, γλωσσομαθής, μουσικός ευδόκιμος, εκμαθών την ημετέραν μουσικήν εις την τω 1815 ιδρυθείσαν Μουσικήν Σχολήν και διδάξας ταύτην εις την εν Βιέννη Μουσικήν Σχολήν και εις την εν Αθήναις Ριζάρειον Σχολήν. Απέθανε περί το 1870.
Κωνσταντίνος Ψαρουδάκης, Πρωτοψάλτης Κρήτης, μαθητής των τριών διδασκάλων εν τη Μουσική Σχολή εκ των λίαν διακεκριμένων. Ανέδειξεν εν Κρήτη πολλούς μαθητάς, απέθανε δε υπέργηρως κατά ιούλιον του 1884.
Αναστάσιος Ταπεινός, ο εξ Ύδρας, μουσικός καλλιφωνότατος και μελοποιός, μαθητής Γρηγορίου του Λευΐτου, ον και εμιμείτο άριστα· εις βαθύ γήρας εξεμέτρησε το ζην τω 1884, καταλιπών πολλά ανέκδοτα μουσικά έργα.
Γεώργιος Σκρέκος, εκ Θεσσαλίας ορμώμενος, μαθητής των τριών διδασκάλων, κάλλιστος μουσικός, χοροστατήσας εις σειράν ετών εν Πύργω της Ηλείας, ένθα και απεβίωσε τω 1884, υπερεβδομηκοντούτης. Τα μουσουργήματα αυτού μένουσιν ανέκδοτα.
Θεόδωρος Αριστοκλής, ο εκ Χάλκης της Προποντίδος, έγκριτος λόγιος και μουσικός, μαθητεύσας παρά Χουρμουζίω τω Χαρτοφύλακι. Εδίδαξεν εις την τω 1868 ιδρυθείσαν πατριαρχικήν Μουσικήν Σχολήν. Εις αυτόν οφείλονται τα καλά Προλεγόμενα της «Μουσικής Βιβλιοθήκης». Απεβίωσε τω 1880 εν Ταταούλοις.
Δημήτριος Βουλγαράκης, ο Μακεδών, εκ των μαθητών των τριών διδασκάλων, ιεροψάλτης της Θεσσαλονίκης, διαπρεπής επί μουσική εμπειρία και ηδυφωνία. Ανέδειξε πολλούς μαθητάς και διάφορα εμουσούργησε.
Φραγκίσκος Λιμπρίτης, εκ Κρήτης, γεννηθείς τω 1795, μουσικός και μελοποιός ευδόκιμος. Εδιδάχθη την μουσικήν κατά την αρχαίαν μέθοδον παρά Γεωργίου του Κρητός, κατα δε την νέαν παρά Γρηγορίον του Λευΐτoυ. Εδίδαξε την μουσικήν εν τη Μουσική Σχολή της Νέας Εφέσου, είτα και εις την εν Σάμω μονήν της αγίας Ζώνης. Έχει μεγάλης αξίας ανέκδοτον έργον υπό τον τίτλον «Εισαγωγή εις το θεωρητικόν και πρακτικόν της εκκλησιαστικής μουσικής». Εμέλισε και διάφορα μουσουργήματα. Απεβίωσε τη 10 Μαρτίου 1876.
Ονούφριος Βυζάντιος, ονομαστός ιεροψάλτης και μελοποιός, διακρινόμενος διά την ηδύτητα της φωνής και το πανηγυρικόν του ύφους αυτού. Εγεννήθη εν Μεγάλω Ρεύματι του Βοσπόρου τω 1807, μαθητεύσας εν τη πατριαρχική Μουσική Σχολή παρά Χουρμουζίω, Χρυσάνθω και Γρηγορίω και ιδίως παρά τω τελευταίω, παρ’ω και διέμενε. Την εξωτερικήν μουσικήν εδιδάχθη υπό του χανεντέ Ντετέ Ισμαηλάκη. Εχοροστάτησεν από του 1824 μέχρι του 1871 εις διαφόρους εκκλησίας της αρχιεπισκοπής Κων/πόλεως (αγίων Θεοδώρων Βλάγκας 1824-1831, αγίου Ιωάννου Γαλατά μέχρι του 1837, αγίου Κωνσταντίνου Υψωμαθείων μέχρι τον 1838, Παναγίας Διπλοκιονίου μέχρι του 1840, αγίoυ Κωνσταντίνον Πέραν μέχρι, του 1842 και αγίου Δημητρίου Ταταούλων μέχρι του 1871), αποθανών εν Ταταούλοις τη 10 Φεβροναρίου του 1871 εν ηλικία 64 ετών. Εμέλισε πολλά μουσουργήματα εκκλησιαστικά, ων τα πλείστα ανέκδοτα, ως και άσματα εξωτερικά και σχολικά. Έσχε πολλούς μαθητάς, επεστάτησε δε και εις την Δ΄έκδοσιν της τριτόμου Ανθολογίας Θεοδώρου του Φωκαέως, κατά παράκλησιν αυτού. Έτυχε της ευνοίας και εκτιμήσεως ου μόνον πατριαρχών και αρχιερέων, αλλά και αυτού του Σουλτάνου Απτούλ Αζίζ, όστις και διά δεκακισχιλιογρόσου δώρου ετίμησεν αυτόν. Ειργάσθη εις τον τω 1863 ιδρυθέντα εν Πέραν Εκκλησιαστικόν Μουσικόν Σύλλογον, και εδίδαξεν εις την τω 1868 ιδρυθείσαν Μουσικήν Σχολήν.
Νικόλαος Γεωργίου, πρωτοψάλτης Σμύρνης επί 53 έτη διατελέσας, ωρμάτο εκ Καβάλλας, μαθητής των τριών διδασκάλων. Διεκρίθη ο διάσημος ούτος μουσικός διά την άκραν αυτού φιλοπονίαν, και διά το μουσικόν αυτού τάλαντον. Τα κατ’έννοιαν εν πολλοίς μεμελισμένα εκκλησιαστικά μαθήματα αυτού, ως έχοντα ύφος παρεκκλίνον εκ των αρχαίων σοβαρών μουσικών γραμμών, δεν έτυχον της επιδοκιμασίας της Μ. Εκκλησίας. Ουχ ήττον ταύτα εισίν αληθή εντρυφήματα των τε εξ επαγγέλματος ιεροψαλτών και των ερασιτεχνών της μουσικής ημών, διότι τινά εξ αυτών περικλείουσι θησαυρούς πρωτοτύπων εμπνεύσεων και δείγματα εξόχου μουσικής τέχνης. Εμέλισεν άπασαν σχεδόν την σειράν των εγκυκλίων μουσικών μαθημάτων, εξεδόθησαν δε ζωντος έτι αυτού Δοξαστάριον, το Τριώδιον, το Πεντηκοστάριον και αι ακολουθίαι των 12 μηνών υπό του εγγόνου αυτού Ν. Γ. Βλαντιάδου εκδίδοται το «Αργόν και σύντομον Αναστασηματάριον» αυτoύ. Ανέδειξε πολλούς μαθητάς. Απέθανε κατά Νοέμβριον του 1887 εκατοντούτης περίπου.
Δημήτριος Αντωνιάδης, Βυζάντιος, μαθητής Νικολάου του πρωτοψάλτου Σμύρνης και γνώστης του γραφικού συστήματος Γεωργίου του Λεσβίου. Επί της πρωτοψαλτείας Κωνσταντίνου του Βυζαντίου διετέλεσε Β΄δομέστικος της Μ. Εκκλησίας, είτα προσελήφθη εις την εν ΙΙέραν εκκλησίαν των Εισοδίων, ένθα και έψαλλεν επί 43 όλα έτη μέχρι γήρως βαθυτάτου. Εδίδαξε την μουσικήν εις την τω 1868 ιδρυθείσαν Μουσικήν Σχολήν. Εξέδωκε δαπάναις αυτού μετά του πρωτοψάλτου Σταυράκη Γρηγοριάδου και Ιωάσαφ Ρώσσου την «Μουσικήν Βιβλιοθήκην», εν η επρόκειτο να εκτυπωθώσι κατά τόμους πάντα τα εκκλησιαστικά μέλη παλαιά τε και νέα, αλλά μετά την έκδοσιν των δύο πρώτων τευχών, εν οις περιελήφθη το αργόν Αναστασιματάριον Ιωάννου του Δαμασκηνού, το έργον εναυάγησεν, άτε δε του Σταυράκη αποθανόντος, του δε Δημητρίου νοσήσαντος. Σώζονται του διαπρεπούς τούτου μουσικού εξαίρετα ανέκδοτα μουσουργήματα.
Γεώργιος Κωνσταντίνου Πηλέλης, πρωτοψάλτης Ιωαννίνων διατελέσας επί πολλά έτη και τιμήσας την Μουσικήν Σχολήν των τριών εφευρετών της νέας μεθόδου, ης τρόφιμος εγένετο. Πολλά έργα εμελοποίησεν. Απέθανε δε τω 1885 καταλιπών ανέκδοτον Θεωρητικόν της καθ’ημάς μουσικής. Εδημοσίευσέ τινα υπερ της πατρίου μουσικής και εν τη εν Αθήναις άλλοτε εκδιδομένη θρησκευτική εφημερίδι «Σιών». Ανέδειξε και ικανούς μαθητάς.
Ιωάννης Ζωγράφου Κεΐβελης, ονομαστός μουσικός και καλιφωνότατος, εγκρατής και της αραβοπερσικής μουσικής. Εξέδωκε κατά μίμησιν της «Πανδώρας» και «Ευτέρπης» το «Απάνθισμα» αυτού, εις ο υπάρχουσι διάφορα εξωτερικά έντεχνα άσματα, παλαιά τε και νεώτερα. Μαθητής εγένετο εν μεν τη εκκλησιαστική μουσική του Γρηγορίου Λευΐτου, εν δε τη εξωτερική χανεντέ τινος. Εχοροστάτησεν εις διαφόρους εκκλησίας της Κων/πόλεως. Εδίδαξεν εις πολλούς των μαθητών αυτού την εξωτερικήν μουσικήν.
Γεώργιος Αγγελίδης ο τουπίκλην Ταγκός, Θραξ, πρωτοψάλτης Αίνου; διδάσκαλος γενόρενος Σταυράκη Γρηγοριάδου του εξ Αίνου, Πρωτοψάλτου της Μ. Εκκλησίας. Εγκρατής της αρχαίας γραφικής μεθόδου και της νέας, ην εδιδάχθη εν τη τώ 1815 ιδρυθείση πατριαρχική Μουσική Σχολή. Εύρηται Κοινωνικόν «Γεύσασθε» εις ήχον Δ' γράφέν εν Σμύρνη τω 1830 και επιγραφόμενον «Γεωργίου εξ Αίνου». Επίσης σώζεται ανά το στόμα των Αινίων ιεροψαλτών δίχορον. «Θεοτόκε παρθένε» της αρτοκλασίας σύντομον εις ήχον Πλ. Α΄, αποδιδόμενον εις τον πρωτοψάλτην Γεώργιον· εν ετέρω χειρογράφω εύρηται πολυέλεος «Λόγον αγαθόν» επιγραφόμενος ως εξής: «Εκλογή, ήτις ψάλλεται εις τας εορτάς της Θεοτόκου, μελοποιηθείσα μεν παρα Πέτρου Πελοποννήσιου, εξηγηθείσα δε παρά του Γεωργίου Αινίτου, πρωτοψάλτου, κατά τον νέον τρόπον της γραφης».
Κωνσταντίνος Καλφαγιάννης, έμπειρος μουσικός, εγεννήθη εν Κυδωνίαις, μαθητής γενόμενος Γεωργίου του Κρητός και των τριών διδασκάλων. Έψαλεν επί πολλά έτη εις την εν Γαλατά εκκλησίαν του αγίου Νικολάου, είτα εις Κυδωνίας, και κατόπιν εις Τεργέστην, μετά ταύτα εις Κεφαλληνίαν και εκείθεν εις Κυδωνίας, όπου και απέθανε.
Στέφανος Μωϋσιάδης, ο και Κούτρας επωνυμούμενος ως εκ του ευρυτάτου μετώπου αυτού, γεννηθείς εν Σαλματομβρουκίω Κων/πόλεως περι τας αρχάς του παρελθόντος αιώνος, και αποβιώσας εν ηλικία 79 ετών κατά Μάϊον του 1881. Εφοίτησεν εις την πατριαρχικήν του Γένους Σχολήν, ακoυστής γενόμενος του αοιδίμου διδασκάλου του Γένους Νικολάον του Λογάδου. Την εκκλησιαστικήν μουσικήν εδιδάχθη παρα Πέτρω Συμεών τω Αγιοταφίτη, ου και το σεμνοπρεπές ύφος εμιμήθη. Ο Στέφανος τη 22 σεπτεμβρίου του 1846, πατριαρχούντος Ανθίμου ΣΤ΄του από Εφέσου, απεδοκίμασε και κατέκρινεν ενώπιον της Ιεράς Συνόδου την Γραμματικήν και το σύστημα Γεωργίου του Λεσβίου, η δε Μ. Εκκλησία εξέδωκε και απέστειλεν εις τας επαρχίας του οικουμενικού θρόνου συνοδικάς εγκυκλίους προς αποσόβησιν του νέου συστήματος. Υπήρξε μέλος του κατά το 1863 ιδρυθέντος εν Κων/πόλει Μoυσικού Συλλόγου και διδάσκαλος της τω 1868 ιδρυθείσης Εκκλ. Μουσικής Σχολής. Έγραψε διαφόρους διατριβάς περί της διαφοράς της εκκλησιαστικής ημών μουσικής προς την τετράφωνον και προς την των Οθωμανών και Αραβοπερσών, δημοσιευθείσας εις διαφόρους εφημερίδας της Κωνσταντινουπόλεως, Τεργέστης και Σμύρνης. Εχειρίζετο δεξιώτατα την λύραν και την πανδουρίδα. Τας ατελείας και ελλείψεις του Θεωρητικού του Χρυσάνθου βουλόμενος αναπληρώσαι ο Στέφανος, επί εικοσαετίαν όλην ειργάσθη προς έκδοσιν τοιούτου καταλλήλου υπό τον τίτλον «Θρίαμβος της Μουσικής». Εμέλισε πολλά μουσουργήματα και ανέδειξε πολλούς μαθητάς.
Γρηγόριος Κωνσταντάς, λογιώτατος μουσικός και μελοποιός κράτιστος, γεννηθείς εν Σάμω τώ 1812 και αποθανών, τη 12 Μαρτίου 1896. Γνώστης της παλαιάς και νέας μουσικής μεθόδου, μαθητεύσας εν Κων/πόλει παρά Χουρμουζίω τω Χαρτοφύλακι καί Θεοδώρω τω Φωκαεί, ακροασάμενος δε και Κωνσταντίνου του Βυζαντίου Πρωτοψάλτου της Μ. Εκκλησίας και Πέτρου Συμεών του Αγιοταφίτου. Τα γράμματα εδιδάχθη εν Σάμω και έν τη εν Κων/πόλεν σχολή του Γένους. Υπηρέτησε την πατρίδα αυτού ου μόνον ως διδάσκαλος και ιεροψάλτης, αλλά και ως υπάλληλος εις διαφόρους θέσεις και αποστολάς επί όλην πεντηκονταετίαν. Διωρίσθη τω 1875 διδάσκαλος της μουσικής και άλλων μαθημάτων εν τη τότε ιδρυθείση Ιερατικη Σχολή εν Μαλαγαρίω, τω δε 1884 διενθυντής και διδάσκαλος εν τη εν τω Λιμένι Βαθέος τότε το πρώτον συστάση Μουσικη Σχολή, ηγεμονεύοντος Κωστάκη Αδοσίδου πασά. Ότε δε τώ 1888, αντί της τέως μιας Μουσικής Σχολής καθιερώθησαν τέσσαρες σχολαί, ανά μία εις έκαστον των τεσσάρων τμημάτων της ηγεμονίας, ο Kωνσταντάς ανέλαβε την διεύθυνσιν της εις Μιτυληνούς υπαρχούσης σχολής. Εμέλισε πάμπολλα και διάφορα μουσουργήματα, οίον φήμας ηγεμόνων, ύμνους εις τον Σουλτάνον, πολυχρονισμούς κατά την ευρωπαϊκήν μουσικήν, ων τινά εξετυπώθησαν ιδιαιτέρως έκαστον εν τω εν Σάμω ηγεμονικώ τυπογραφείω. Προσέτι εποίησε και απειροπληθή εκκλησιαστικά άσματα, αποτελούντα τόμους ολοκλήρους. Ηρμήνευσε και πολλά μαθήματα εκ της αρχαίας παρασημαντικής εις την νυν εν χρήσει. Από του 1889 ήρξατο εκδιδούς εις τεύχη περιοδικώς εν Σάμω διάφορα μουσικά έργα αυτού, διασκεδαστικά, ηθικά και ερωτικά, ως εκ της ύλης του κειμένου, υπό τον τίτλον «Μουσική Σειρήν»· μαθητάς εμόρφωσε πολυαρίθμους.
Μαργαρίτης Παπαχρήστου Βρετός, ο και Δροβιανίτης ως εκ της πατρίδος αυτού ονομαζόμενος. Εγεννήθη τω 1800, διεκρίθη επί παιδεία, μoυσικαίς γνώσεσι και καλλιφωνία. Επαγγελλόμενος τον ελληνοδιδάσκαλον εν Ταταούλοις, εξέδωκεν εν Κωνσταντινουπόλει τω 1860 την περί της καθ’ημάς μουσικής Θεωρητικήν και πρακτικήν πραγματείαν αυτού. Απέθανεν υπερεξηκοντούτης.
Νικόλαος Πουλάκης, πρωτοψάλτης Xίoυ, μαθητής γενόμενος των τριών εφευρετών της νέας μεθόδου. Εγεννήθη περί τω 1810 εν Χίω, απεβίωσε δε τω 1889 εν τω νοσοκομείω της πόλεως, όπου διέμενε μετά τον σεισμόν της νήσoυ. Ο ονομαστός ούτος μουσικός εμέλισε διάφορα μουσουργήματα, ανέκδοτα όντα, εμόρφωσε δε και πολλούς μαθητάς.
Σταμάτιος Ζαρκηνός, πρωτοψάλτης Σερρών, μαθητής των τριών δίδασκάλων και άριστος μελοποιός· ήκμασε περί τα μέσα του παρελθόντος αιώνoς. Εθαυμάζετο δε διά την χάριν του ψάλλειν, την βαθείαν γνώσιν της μουσικής τέχνης, την ευχέρειαν του γράφειν ελευθέρως δυσκόλους μελωδίας, και την άκραν αυτού πρός τα θεία ευσέβειαν. Απεβίωσε προ δεκαετίας ικανούς μαθητάς αναδείξας και πολλά μελίσας.
Παναγιώτης Παπαδάκης, εκ Σύρου, μαθητής των τριών διδασκάλων, επί πεντηκονταετίαν εξασκήσας το του ιεροψάλτου επάγγελμα εις διαφόρους πόλεις της Τουρκίας και Ελλάδος. Η Ιερά Σύνοδος της Ελλάδος ενέκρινε την υπ’αυτού μελισθείσαν «Ανθολογίαν», περιέχουσαν άπασαν την ενιαύσιον ακολουθίαν μετά του Τριωδίου και Πεντηκοσταρίου.
Ιωάννης Καβάδας, πρωτοψάλτης Χίου, εγεννήθη εν Κων/πόλει, καταγόμενος εκ του χωρίου Χαλκείου της νήσου Xίoυ, ανετράφη δε εν τω κατά Φανάριον αγιοταφιτικώ μετοχίω, όπου και εσπούδασε την ιεράν τέχνην παρά Πέτρω Συμεών τω Αγιοταφίτη και Χουρμουζίω τω Χαρτοφύλακι. Ιεροψάλτης διετέλεσεν από του 1844 μέχρι της 19 Ιουνίου 1899, ότε και απεβίωσε. Μουσικός εμπειρότατος και ηδύφωνος, πολλά μελίσας και πολλoύς μαθητάς αναδείξας εν Κων/πόλει, ένθα επί πολλά έτη εχοροστάτει ως α΄ ψάλτης εν τω εν Γαλατά ναώ του αγίoυ Ιωάννου των Χίων, ως και εν Χίω, διδάξας ευδοκίμως την μουσικήν και εις καλλιφώνους καλογραίας.
Αρσένιος Μουλίνος, ιερομόναχος, εκ Κεφαλληνίας, περίκλυτος μουσικοδιδάσκαλος· απεβίωσε τω 1895. Την μουσικήν εσπούδασεν εν Αγίω Όρει και παρά τοις τρισί διδασκάλοις. Διετέλεσεν ιεροψάλτης εν Κων/πόλει, εν Βραΐλα, Κωνστάντσα, Πάτραις, Αθήναις, Λευκάδι, Σύρω, Πύργω, Αιγίω και τέλος εν Γαλαξειδίω.Τα απειροπληθή μουσουργήματα αυτού ολοκλήρους 26 τόμους αποτελούντα, εκρίθησαν άξια δημοσιεύσεως υπό της Ιεράς Συνόδου της Εκκλησίας της Ελλάδος τω 1899, συνεπεία αιτήσεως του αναλαβόντος την έκδοσιν αδελφού αυτού Θεοφάνους Μουλίνου.
Παΐσιος Ξηροποταμηνός, αρχιμανδρίτης, μαθητής Γεωργίου του Κρητός και των τριών διδασκάλων, την πατρίδα Θετταλομάγνης, διάσημος μουσικός. Επεχείρησε να μελίση τα άσματα της Εκκλησίας δι’αλφαβητικής παρασημαντικής, συνεργασθείς προς τούτο μετά δύο άλλων μουσικών εις Ρουμανίαν, ότε διέτριβεν εις την μονήν Πλουβουΐτα. Εγεννήθη τω 1790, απέθανε δε τω 1853. Σώζονται εν τη Βιβλιοθήκη της εν Αγίω Όρει ιεράς μονής Ξηροποτάμου επτά φυλλάδια, περιέχοντα άσματά τινα της ενιαυσίου ακολουθίας, μεμελισμένα διά της αλφαβητικής αυτού παρασημαντικής.
Αντώνιος Σιγάλας ο εκ νήσου Θήρας, περιώνυμος μουσικός και μελοποιός του ΙΘ΄ αιώνος, μαθητής της τω 1815 ιδρυθείσης Μουσικής Σχολής, τελειοποιηθείς ιδία παρά Χουρμουζίω τω Χαρτοφύλακι. Εμέλισε τα εις την «Μέλισσαν» Θεοδώρου τoυ Φωκαέως δημοσιευθέντα σύντομα Ανοιξαντάρια, και πέντε εθνικάς και βασιλικάς τελετάς. Ατρυτοπόνως εργασθείς επι ήμισυν αιώνα εποιήσατο συλλογήν τριακοσίων εθνικών ασμάτων, βραβευθέντων δι’αργυρού αριστείου Α΄ βαθμού υπό των Ελλανοδικών της κατά 1875 τελεσθείσης Γ' Ολυμπιακής Εκθέσεως, και εκδοθέντων τω 1880 δαπάναις της Ελληνικής Κυβερνήσεως, κατ’απόφασιν της Βουλής. Εμέλισε και πολυάριθμα εκκλησιαστικά άσματα, μεθ’ων συνέμιξε καί τινα σπουδαία άλλων μουσικοδιδασκάλων μαθήματα, και ούτω συνηρμολόγηαε 14 τόμους εκ τριάκοντα τυπογραφικών φύλλων έκαστον, ήτοι Αναστασιματάριον και Ειρμολόγιον δίτομον, αργόν και σύντομον, Μηνολόγιον τρίτομον, περιέχον πάσας τας ακολουθίας των εορτών και εορταζομένων αγίων, παλαιών τε και νέων, Τριώδιον και Πεντηκοστάριον, Εορτοδρόμιον, Λειτουργικόν, Απάνθισμα, Καλοφωνικόν, και Χρηστομάθειαν προς διδασκαλίαν, περιέχουσαν και ερμηνείαν των αποστολικών και της εν Λαοδικεία Συνόδου ιερών Κανόνων, και οδηγίας τινάς προς τους ιεροψάλτας. Tα τεύχη ταύτα εβραβεύθησαν διά χρυσού αριστείου υπό της Μουσικής Επιτροπής της Εκθέσεως της Δ΄ Ολυμπιακής περιόδου. Ο Σιγάλας έγραψε κατά καιρούς πολλά υπέρ της καθ’ημάς μουσικής εις τας εφημερίδας, και ιδία εις την εν Θήρα εφημερίδα «Θήραν» εκ νεαράς δε ηλικίας άχρι του θανάτου αυτού, γενομένου εν ηλικία 90 περίπου ετών, ουκ επαύσατο χοροστατών εν τη εκκλησία ανευ αμοιβής και διδάσκων την μουσικήν δωρεάν εις τους φιλομούσους.
Ματθαίος Βατοπαιδινός, ονομαστός αγιορείτης μουσικός, μαθητής γενόμενος των τριών διδασκάλων της νέας μεθόδου, την πατρίδα Εφέσιος. Φημίζεται διά την περί το μελοποιείν δεξιότητα και τας μουσικάς αυτού γνώσεις, ειδήμων ων της τε παλαιάς και νέας παρασημαντικής. Εν τω Δοξασταρίω του Χουρμουζίου εδημοσιεύθησαν και μουσουργήματα του Ματθαίου.
Θεοτόκης Βατοπαιδινός, γλυκύφωνος ιεροψάλτης, Μιτυληναίος την πατρίδα, εκ των μαθητών Χουρμουζίου του Χαρτοφύλακος. Διετέλεσεν ιεροψάλτης εν Κων/πόλει, Θεσσαλονίκη, Αθήναις, Βλαχία και εν τη μονή Βατοπαιδίου, όπου και απεβίωσε τη 27 Οκτωβρίου 1884 υπερογδοηκοντούτης. Ην εγκρατής της ρυθμικής της αραβοπερσικής μουσικής, άμα δε και της αρχαίας μουσικής μεθόδου και τoυ συστήματος του Γεωργίου Λεσβίου. Μαθήματα του Θεοτόκη εδημοσιεύθησαν εν τη «Καλλικελάδω Αηδόνι». Ανέδειξε πολλούς μαθητάς.
Νεκτάριος Βλάχος, μαθητής των τριών διδασκάλων, γεννηθείς εν Βλαχία, πεφημισμένος δε επί ηδυφωνία και μουσική εμπειρία. Διετέλεσεν επί ήμισυν αιώνα πρωτοψάλτης της εν Αγίω Όρει ρουμανικής Σκήτης του Προδρόμου, χοροστατών συνάμα και εις τας παννυχίδας των λοιπών ευαγών μονών του Άθωνος. Εποίησε μελίρρυτα άσματα, ων τινά εδημοσιεύθησαν εν τη «Καλλικελάδω Αηδόνι» και εν άλλοις μουσικοίς εγκολπίοις των νέων εκδόσεων. Απέθανεν υπερενεννηκοντούτης.
Κωνσταντίνος Κηρύκου, μαθητής των τριών διδασκάλων της νέας μεθόδου. Επί τεσσαρακονταετίαν έψαλλεν εις διάφορα μέρη, επί Καποδιστρίου εδίδαξε την μουσικήν εις Ναύπλιον, είτα εις Σύρον και ακολούθως εις Αθήνας. Υπήρξε καθηγητής της μουσικής εν τε τω Διδασκαλείω Αθηνών μετά του Ζαφειρίου Ζαφειροπούλου και εν τη Ριζαρείω Σχολή. Τον Κηρύκου διεδέξατο εις την Ριζάρειον σχολην ο Άνθιμος Νικολαΐδης, γνωστός διά τας ενεργείας αυτού προς εξαρμόνισιν της καθ’ημας μουσικής.
|
