Γεώργιος Παπαδόπουλος
Ιστορική επισκόπησις της βυζαντινής εκκλησιαστικής μουσικής από των αποστολικών χρόνων μέχρι των καθ΄ ημάς (1-1900 μ.Χ)
Εκδόσεις "Τέρτιος", Κατερίνη.
Ο συγγραφέας είναι Μεγάλος Πρωτέκδικος της του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας και Διευθυντής της Μουσικής Σχολής του εν Κων/πόλει Εκκλ. Μουσικού Συλλόγου.
ΠΕΡΙΟΔΟΣ Δ'
ΑΠΟ ΤΟΥ Η' ΑΙΩΝΟΣ ΜΕΧΡΙ ΤΟΥ ΜΑΪΣΤΟΡΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΤΟΥ ΚΟΥΚΟΥΖΕΛΗ (700-1100)
Οι σύγχρονοι του Δαμασκηνού υμνογράφοι και ασματογράφοι.
Κοσμάς ο Μελωδός κατ’ εξοχήν επονομασθείς, Ιεροσολυμίτης δε και Αγιοπολίτης ως επί μακρόν εν τω περιωνύμω μοναστηρίω του αγίoυ Σάββα συμμονάσας μετά του ισαδέλφου φίλου αυτού Ιωάννου του Δαμασκηνού, διετέλεσεν επίσκοπος Μαϊουμά της Γάζης (750). Ορφανός ων υιοθετήθη υπό του Σεργίου, πατρός του φωστήρος της Δαμασκού και συνεσπούδασε μετά του Ιωάννου παρά τω σοφώ Κοσμά τω εξ Ιταλίας Ξένω ή Ικέτη και Ασυγκρίτω επικαλουμένω. Ο ιερός Κοσμάς συνέγραψε πολλούς Κανόνας καταλογάδην τε και ιαμβικούς και πολλά Τροπάρια. Μεταξύ των πανηγυρικών Κανόνων αυτού την υπέροχον θέσιν κατέχει ο εις την Xριστoύ Γέννησιν «Χριστός γεννάται δοξάσατε, ληφθείς αυτολεξεί εκ της αρχής του Πανηγυρικού λόγου Γρηγορίου του Θεολόγου, μελισθείς δε εις ήχον Α΄· τω Β' ήχω εχρήσατο εις την δευτέραν εορτήν του Kυρίoυ, τα Θεοφάνεια· τω Γ' ήχω εις την τρίτην εορτήν του Κυρίου, την Υπαπαντήν· τω Δ', εις την τετάρτην εορτήν, τα Βαΐα· εις την Μεγάλην Εβδομάδα των ΙΙαθών παραλείπων τον Πλ. Α' ήχον ως πανηγυρικόν, χρήσιν ποιείται του Β' και Πλ. Β' κατακόρως, ως όντων αμφοτέρων πενθίμων ήχων. Εν τη εορτή της Πεντηκοστης χρήσις γίνεται του Βαρέως ήχου, εν δε τη τελευταία εορτή, τη Υψώσει του Σταυρού, του Πλ. Δ΄. Προσέτι εποίησε και κανόνας εις την Μεταμόρφωσιν του Σωτήρος «Χοροί Ισραήλ ανίκμοις ποσί», εις την Κοίμησιν της Θεοτόκου «Πεποικιλμένη τη θεία δόξη» και άλλους πολυαρίθμους, εις ους λεπτομερή ερμηνείαν εποίησαν Γρηγόριος ο Κορίνθου, Θεόδωρος ο Πτωχοπρόδρομος και Νικόδημος ο Αγιορείτης, τα δι’εκάστην ημέραν της Μεγάλης Εβδομάδος βραχύτερα ποιήματα, τα ονομαζόμενα κατά τον αριθμόν των ωδών Διώδιον, Τριώδιον, Τετραώδιον, κατά μίμησιν των οποίων oι Στουδίται Θεόδωρος και Ιωσήφ εποίησαν Τριώδια εις άλλας ημέρας και ιδία της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. -Στέφανος Σαββαΐτης ως εν τη μονη του αγίου Σάββα, μονάσας, ο και Αγιοπολίτης επωνυμούμενος; άτε μοναχός διατελέσας της αγίας πόλεως Ιερουσαλήμ, σύγχρονος Ιωάννου του Δαμασκηνού, ζήσας δε ασκητικώς ετελεύτησε τω 790. Εμελούργησε πολλούς ασματικούς κανόνας, τροπάρια και πενθίμους ύμνους εις τον θάνατον του Ιησού.- Ιάκωβος Εδέσσης επίσκοπος (710), συντάξας ύμνους κατά τους οκτώ ήχους. -Ηλίας Κρήτης επίσκοπος, ο και Έκδικος, εκ των υμνoγράφων του Η' αιώνος, αριθμούμενος εν τοις Θεοτοκαριογράφoις της Εκκλησίας ως συντάξας Κανόνας εις την Θεοτόκον. -Νικηφόρος Κωνσταντινουπόλεως πατριάρχης (806), επίσημος διά τας μουσικάς αυτού γνώσεις.
|
