Χρέος των νεωτέρων να πληροφορούνται και των παλαιοτέρων να ενθυμούνται. Όμως η ιστορία δεν είναι απλώς μνήμη και νοσταλγική αναπόληση. Ιστορία είναι πάλη. Είναι πνευματικό αγώνισμα που μεταστοιχειώνεται σε αγώνα απελευθερωτικό από καθετί δεσμευτικό, από καθετί που εμποδίζει τον άνθρωπο ν' ανέβει στο φως. Είναι κάλεσμα σε αγώνα ελευθερίας πολιτικής, κοινωνικής, ηθικής.Φέτος συμπληρώνονται 70 χρόνια από τη Μικρασιατική Καταστροφή, από την εξόντωση ενός εκατομμυρίου και το ξερρίζωμα 1,5 εκατομμυρίου Μικρασιατών και Θρακιωτών από τα πατρώα εδάφη, στα οποία επί 3 χιλιετίες εθαυματούργησε και εμεγαλούργησε ο Ελληνισμός και υπό την προχριστιανική και υπό τη χριστιανική του μορφή. Το Γένος των Ελλήνων έχει μια θαυμαστή ιδιοπροσωπία, που παρά τα θαυμαστά επιτεύγματά του στον τομέα της ύλης παρέμενε και εν πολλοίς παραμένει ένα πνευματικό πλήρωμα. Δεν γίνεται δομικό υλικό ενός πολιτισμού. Είναι ο ίδιος πολιτισμός, γιατί το φανέρωμά του στην ιστορία συνιστά ένα ψυχικό γεγονός. Και σε τελευταία ανάλυση πολιτισμός δεν είναι τα υλικά επιτεύγματα, είναι η ψυχική άθληση. Και αυτού του πολιτισμού αείποτε ψυχή στάθηκε ή Ελληνική ψυχή! Και γι' αυτό και περί του Ελληνισμού ισχύει ό λόγος του Ιησού: «Ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη παρέλθωσιν». Είμαστε, όπως έχει πει ο Ολλανδός Έσσελιγκ, «ένας ακατάστροφος λαός», η ακατάλυτη ψυχή των Σαλαμίνων, όπως λέει ο δικός μας εθνικός ποιητής.

Αυτό που μερικοί ονομάζουν «εθνική μοναξιά» μας είναι ο βαρύς ιστορικός μας κλήρος. Ο σταυρός και η Εθνική περηφάνια μας. Αν χάσουμε την Εθνική «ιδιοτροπία» μας, θα μας καταπιεί ο σκουπιδοφάγος της σύγχρονης ιστορίας. Ας το συνειδητοποιήσουμε: αν δεν αναζητήσουμε τη ζωή μας στην παράδοσή μας, μας περιμένει ο θάνατος. Και η παράδοσή μας δεν είναι μόνο τα μεγάλα και θαυμαστά έργα των προγόνων μας. Είναι πρωτίστως η αυτοθυσία. Είναι η μακρά αλυσίδα των μαρτύρων που έδωσαν τη ζωή τους, για να πατήσουν το θάνατο με τον δικό τους το θάνατο. Γιατί το αληθινό ανάστημα ενός λαού μετριέται με θάνατο.Η ελευθερία μετριέται με θάνατο. Και μεις έχουμε τους περισσοτέρους θανάτους για τη ζωή. Και γι' αυτό ισχύει και για μας ο λόγος του Παύλου: «Ημείς γάρ επ' ελευθερία εκλήθημεν».

Ο ιερομάρτυς Χρυσόστομος, Μητροπολίτης Σμύρνης, γαλουχημένος με τα νάματα της Ελληνοχριστιανικής παραδόσεως, ήταν μια σύνθεση αντιθέτων στοιχείων που θυμίζουν άνθρακα κρυσταλλωμένο σε αδάμαντα. Ο εκλεκτός μας απόψε ομιλητής, ο διακριμένος φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας Σαράντος Καργάκος, τον αποκαλεί «περίβλεπτο», όχι μόνο γιατί ο όρος παραπέμπει στην ξακουστή Εκκλησία της πατρίδος του, αλλά κυρίως γιατί ο Χρυσόστομος, όπου κι αν έζησε, όπου κι αν έδρασε ήταν «πόλις επάνω όρους κειμένη». Προς αυτόν εστρέφοντο τα βλέμματα πάντων. Ήταν γεννημένος ηγέτης και πέθανε σαν ηγέτης, για να ζη in aeternam στην ψυχή του Γένους. Μόνο που πρέπει ή ψυχή αυτή να αφυπνισθεί. Πρέπει να ακουστεί ξανά το «ηχήστε σάλπιγγες και καμπάνες βουερές» του ποιητή, για να ξυπνήσει το Γένος που καθεύδει υπό μανδραγόρα τον νήδυμον. Στη ζωή μας πλεονάζει η σήψη. Μοιάζουμε σαν να ζούμε τις «τελευταίες μέρες της Πομπηίας». Καμμιά αξία δεν έχει μείνει στο απυρόβλητο. Ο ανηθικισμός πάει να γίνει συρμός και διασυρμός. Κι αν η πολιτική μπορεί να ελίσσεται ανάλογα με τους πνέοντες ανέμους, η Ελληνική Εκκλησία, εφ' όσον έχει Αρχηγό της τον Ιησού, δεν επιτρέπεται να παρεκκλίνει ούτε βήμα από το δρόμο εκείνου: διά του Γολγοθά φθάνει κανείς στην Ανάσταση.

Πολλοί πιστεύουν πως ο Κύριος έχει υπογράψει συμβόλαιο να γίνεται ίλεως επι ταις αμαρτίαις μας, και συνεπώς δυνάμεθα να αμαρτάνομε όσο θέλουμε κατά των ιερών και οσίων και να γινόμαστε λαός ανοσίων και ανοήτων όντων. Εδώ που έχουμε φθάσει, στο τελευταίο σκαλί στου κακού τη σκάλα, έτσι που ούτε και τ' όνομα της Μακεδονίας να μην μπορούμε να κατακυρώσουμε υπέρ ημών, απαιτείται μετάνοια. Και τότε ο Θεός της Αγάπης θα μας λυπηθεί, όπως λυπήθηκε τους Νινευίτες, όταν αυτοί μετανόησαν από του Βασιλέως μέχρι του απλού υπηρέτη. Και εφόρεσαν τρίχινους χιτώνες και έριξαν στάχτη στα πρόσωπά τους. Κάποτε, μέσα από τους κόλπους της μαχομένης και πάντοτε χειμαζομένης Εκκλησίας μας ανεδείχθη ένας Άγιος, που εκήρυσσε στην Κρήτη και στη Λακωνία το «μετανοείτε». Είναι ο γνωστός σε όλους μας Όσιος Νίκων ο μετανοείτε.

Εμείς εδώ στην προσφυγική Νέα Ιωνία του Βόλου, που από τη στάχτη της συμφοράς δώσαμε νέους χυμούς ζωής, σας καλούμε στον σεμνό αυτόν εορτασμό που η Μητρόπολή μας διοργάνωσε. Εορτασμό όχι μνημόσυνο. Γιατί δεν έχουμε να κάνουμε με νεκρούς, αλλά με αθανάτους. Στην αναθηματική πλάκα, που οφείλεται στον οβολό του φιλόθρησκου λαού της Ν. Ιωνίας και στην καλλιτεχνική ευαισθησία του γνωστού γλύπτη Μιχάλη Παπαδάκη, δεν αποτυπώνεται μόνο το μαρτύριο των Μικρασιατών κληρικών αλλά και το μαρτύριο του Γένους. Την αποκαλύπτουμε αύριο, για ν' αποκαλύψουμε στη νέα Γενεά τα ευγενή πρότυπα που χρόνια και χρόνια λογής-λογής σκοπιμότητες τα κρατούσαν στη ναφθαλίνη της λησμοσύνης, όπως το υπαινίχθηκε σε πολλά δημοσιεύματά του πρόσφατα ό Μητροπολίτης μας. Και η πλάκα μαζί με τις ιερές εικόνες των μαρτύρων, που φιλοτέχνησε ο διακεκριμένος καλλιτέχνης κ. Καραφέργιας, θα μας υπενθυμίζουν τα λόγια του Προφήτη: «εάν επιλάθωμαί σου, Ιερουσαλήμ, κολληθείη η γλώσσά μου τω λάρυγγί μου, εάν μη σου μνησθώ... »

Φαίνεται όμως ότι στον τόπο αυτό υπάρχουν πολλοί που δεν παρέκαμψαν τον Μαλέα και που «ουκ επιλάθονται των οίκαδε». Ο Σεβ/τος Ποιμενάρχης μας, αγλαόν τέκος της ηρωογεννήτορος Θράκης, υπήρξε ο εμπνευστής, ο καθοδηγητής, ο μπροστάρης στην ευγενή αυτή εκδήλωση.

Συμπαραστάτες, συμπράκτορες, συναρωγοί ο Δήμαρχος της Νέας Ιωνίας κ.Φούσκης με το επιτελείο του, οι εφημέριοι π.Κων/νος Γεραμπίνης και π. Κων/νος Αυγέρης, ο Διάκονος και οι εκκ/κοί Επίτροποι του ναού, οι αφανείς ηρωίδες γυναίκες της ενορίας και πολλοί άλλοι που με τις άοκνες προσπάθειές τους έκαναν ένσαρκο όραμα αυτό που αρκετά χρόνια ήταν μια απλή σκέψη.

Σε όλους αξίζουν ευχαριστίες, όπως ευχαριστίες αξίζουν και στην ένωση Σμυρναίων Αθηνών, στο Σύλλογο Ιεροψαλτών Βόλου για την παρουσία σας και στα μουσικά συγκροτήματα που θα δώσουν στην εκδήλωσή μας χαρακτήρα γιορτής. Γιορτής στην «ακατάλυτη ψυχή της Ρωμηοσύνης», ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα του ποιητή Σωτήρη Σκίπη που ένα χρόνο μετά την καταστροφή στη συλλογή «προσφυγικοί καημοί» γράφει:

«Κατακαϋμένη Ρωμηοσύνη όρθώσου

και σε έπνιξε η Τουρκιά σαν τη λειχήνα».

Η παρουσία σας εδώ, κυρίες και κύριοι, δείχνει ότι η Ρωμηοσύνη αρχίζει ν' αφυπνίζεται και να όρΘώνεται «'Η Ρωμανία νικά».