Μιχαήλ Α. Καλινδέρης
Αι Συντεχνίαι και η Εκκλησία επί Τουρκοκρατίας
Εκκλησιαστικαί Εκδόσεις Εθνικής Εκατονπεντηκονταετηρίδος. Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, Αθήναι 1973
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Γ'
ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΙΝ ΤΩΝ ΣΥΝΤΕΧΝΙΩΝ
ΕΙΣ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΝ ΠΡΟΝΟΙΑΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
1. Η εκπροσώπησις του πνεύματος της φιλανθρωπίας.
Εις το ανέκαθεν μητρικόν της Εκκλησίας ενδιαφέρον υπέρ των πτωχών, των ενδεών, των ορφανών, φυλακισμένων, ασθενών, αιχμαλώτων και των πάσης φύσεως αδυνάτων προσηρμοσμένην ανταπόκρισιν εμφανίζει δι' ικανών μαρτυριών κατά τούς δυστυχείς της Τουρκοκρατίας χρόνους το φιλελεήμον και φιλεύσπλαχνον πνεύμα των απλοϊκών ανθρώπων των εσναφίων.
Της ποιμαινούσης Εκκλησίας η μέριμνα ανήκεν έκπαλαι εις τα πρώτιστα καθήκοντα, τα απορρέοντα ουχί ως εξ υπηρεσίας κοινωνικής περιθάλψεως αλλ' εκ του υψηλού ιδανικού της αγάπης, της φιλαλληλίας και φιλανθρωπίας της θρησκείας του Θεανθρώπου, ως και εκ της καθ' όλου ειρηνοποιού κατά κόσμον προνοίας της προς αποσόβησιν και διάλυσιν πάσης κακής και επιβλαβούς ακαταστασίας και ανωμαλίας. Την ευαρέσκειαν του Θεού εις τοιαύτας θυσίας παρήγγειλε και ο Απόστολος των Εθνών: «Της δ' ευποιΐας και κοινωνίας μη επιλανθάνεσθε».
Η προς ευποιΐαν θυσία των έσναφλήδων δι' έμπρακτον εξυπηρέτησιν των οπωσδήποτε πασχόντων εκ των συναδέλφων των, συνανθρώπων και ομοδόξων αδελφών ήτο σύμφωνος και προς τα διδάγματα της Εκκλησίας ως προς το θεάρεστον και ψυχωφελές του επιχειρήματος «διά την ψυχικήν αυτών σωτηρίαν» και προς τας ηθικάς αρχάς της προσεγγίσεως προς τους ομοτέχνους διά των εκφράσεων της καλωσύνης και του ανθρωπισμού των, εφ' όσον μάλιστα την μεταβολήν της τύχης επί τα χείρω διά τα καιρικά κανείς δεν ημπορούσε να προβλέπη.
Εκκλησία και συντεχνίαι κατέβαλλον προσπαθείας διά την επούλωσιν της κοινωνικής γενικώς δυστυχίας κατά την μακραίωνα δουλείαν και διά του πνεύματος ευρείας αντιλήψεως με τα ελέη της θαυματοποιού πολλάκις γενναιοψυχίας εξησφάλιζον κατά τινα τρόπον ειρηνικώς ισορροπίαν τινά κοινωνικήν εις τα κυριώτερα κέντρα της επικρατείας διά την απρόσκοπτον κατά το δυνατόν εργασίαν των επαγγελματικών και βιοτεχνικών ομάδων.
Η Εκκλησία της Τουρκοκρατίας ούτω πως δεν απεμακρύνθη των υψηλών της φιλανθρωπίας του Βυζαντίου παραδειγμάτων, τα οποία εκπροσωπούνται, ως γνωρίζομεν, δι' αυτοκρατορικών πολιτικών υπαλλήλων και πλουσίων ιδιωτών, οι οποίοι συνέτειναν εις την στερέωσιν του κρατικού οργανισμού διά της ιδρύσεως μεγαλοπρεπών μνημείων συμπαθείας προς τους πάσχοντας, ξενώνας, βρεφοκομεία, γεροντοκομεία, νοσοκομεία, οίκους μετανοίας κλπ.
Αλλ' εν προκειμένω διά την έλλειψιν κρατικής προνοίας προς τους χριστιανούς ενδιαφέρουν τα αποδεικτικά στοιχεία εις τα εκ των συντεχνιών μέσα κατά την συμπαράστασιν εις το φιλανθρωπικόν της Εκκλησίας έργον, το οποίον εφεξής χωρίζεται εις ειδικά κεφάλαια υπέρ των πτωχών, υπέρ των φυλακισμένων, υπέρ των ασθενών και υπέρ των αιχμαλώτων. Αναλόγως προς τους χρόνους δεν θα φανούν κατώτερα των Βυζαντινών τα εκ των απερρίττων δούλων εσναφλήδων υστερήματα του ιδρώτος επί του θυσιαστηρίου της πίστεως. Ίσως μάλιστα η αναδιδομένη εκ τούτων ευγενής πνοή της ψυχής των να μη είναι συγκριτή με ουδεμίαν άλλην εις τον κόσμον.
Δεν νομίζομεν προς τούτοις ότι θα ήτο δικαία η αποσιώπησις της από πλευράς του κυριάρχου προθυμίας εις την έγκρισιν εισηγήσεων δι' έργα, τα οποία απεσκόπουν εις την ανακούφισιν της δυστυχίας «του φουκαρά».
|
