Μιχαήλ Α. Καλινδέρης
Αι Συντεχνίαι και η Εκκλησία επί Τουρκοκρατίας
Εκκλησιαστικαί Εκδόσεις Εθνικής Εκατονπεντηκονταετηρίδος. Εκδόσεις Αποστολικής Διακονίας, Αθήναι 1973
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Δ'
ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΙΝ ΤΩΝ ΣΥΝΤΕΧΝΙΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
3. Οι εν Κων/λει φερμελετζήδες, αμπατζήδες, κάπηλοι κλπ. συντεχνίαι διά τα σχολεία.
Μετά τους γουναράδες οι φερμελετζήδες του Γαλατά Κων/λεως μνημονεύονται ενδιαφερόμενοι διά τα σχολεία. Ούτοι είχον την προστασίαν και επιστασίαν των εν Σταυροδρομίω σχολών κατόπιν συμφωνίας φερμελετζήδων και ενοριτών. Κατά το υπό Καλλινίκου του από Νικαίας απολυθέν Πατριαρχικόν και συνοδικόν σιγίλλιον έτους 1805 η ανάθεσις της επιβλέψεως εγένετο, αφού οι φερμελετζήδες υπεσχέθησαν «όσα αν προσδαπανηθώσιν εις τας χρείας αυτών (των σχολών δηλαδή) έξοδα...ταύτα καταβάλλειν εξ ιδίων αυτών και διδόναι προς αναπλήρωσιν προθύμως». Εις τα πάγια έσοδα της σχολής αναγράφονται γρόσια 120 από των εν Γαλατά φερμελετζήδων και εργαστήριον φερμελετζήδικον ως κτήμα (τής σχολής) προς ενοικίασιν.
Εις τα έσοδα των εν Σταυροδρομίω σχολών, τα εμπεδωθέντα διά του ως ανωτέρω σιγιλλίου του 1805 καταγράφονται και οι αμπατζήδες με γρόσια 60 και εις τον αυτόν λ/σμόν ευθύς κατωτέρω οι αμπατζήδες του Γαλατά με γρόσια 50 ετησίως. Η συντεχνία των αμπατζήδων του Μοχλίου Κωνσταντινουπόλεως, καθ' α αναφέρει ο Τρύφ.Ευαγγελίδης, συνέστησε κοινόν σχολείον και έτερον ελληνικόν αντί 1160 γροσίων ετησίως. Διά Πατριαρχικού γράμματος, εις το οποίον αναγράφονται αι παρ' εκάστου ρουφετίου συνδρομαί, ανατίθεται η επιστασία των σχολών εις τους επιτρόπους της εκκλησίας της Θεοτόκου της Μαγουλιωτίσσης και εις τους πρωτομαΐστορας και μαΐστορας του ευλογημένου ρουφετίου των αμπατζήδων, οι οποίοι ήσαν υποχρεωμένοι εις περίπτωσιν ανεπαρκείας των σχολικών πόρων να καταβάλλουν το αναγκαίον χρηματικον ποσόν «κατά τας εγγράφους συμφωνίας και υποσχέσεις» από του ρουφετίου αυτών μέχρι της καλύψεως των αναγκών των σχολών.
Εις τα ως άνω μνημονευθέντα έσοδα των εν Σταυροδρομίω σχολών είναι καταγεγραμμένοι και οι κάπηλοι του Γαλατά με 5 γρόσια κατά μήνα (με 12 γρόσια ετησίως και οι μπογιατζήδες οι εν Γαλατά και ευθύς αμέσως: οι μπογιατζήδες οι εν τη βασιλευούση με γρόσια 20 ετησίως και οι τουζλατζήδες με 5 γρόσια ετησίως).
Οι εξ Ικονίου κυρίως, εκ της κώμης Φερτεκίου, κάπηλοι κατέχοντες τον εν Γαλατά ναόν του Αγίου Νικολάου προς προαγωγήν υλικήν αυτού, ως επίτροποι, διοικηταί και διαχειρισταί και καταστήσαντες τά γραφεία τού ναού τούτου κέντρον συνεντεύξεων προς προαγωγήν των κοινών, ότε κατ' Οκτώβριον του 1864 απεσύρθησαν, εζήτησαν να χορηγή κατ' έτος ο ναός ούτος εις τα σχολεία Φερτεκίου ποσόν γροσίων 6.000, όπερ ενεκρίθη συνοδικώς.
Οι περισσότεροι των συνδρομητών της εν Κων/λει Μακεδονικής Φιλεκπαιδευτικής Αδελφότητος ήσαν μαστόροι κτίσται εκ της επαρχίας Ανασελίτσης καταγόμενοι. Εις την ίδρυσιν της εν Τσοτυλίω σχολής το 1871, την συντήρησιν και την εφεξής συμπλήρωσιν εις Γυμνάσιον συνέτειναν, εκτός των συνδρομών των κτιστών, η γενναία χορηγία του Θωμαΐδου, προμηθευτου καπνών του Παλατίου, του και πρώτου προέδρου τής ηΑδελφότητος -εις την γενέτειράν του Βλάτσην είχεν ανεγείρει το 1860 το μεγαλοπρεπές παρθεναγωγείον (το Θωμαΐδειον) της κωμοπόλεως- η πνευματική επιρροή του Νικαίας Ιωαννικίου, συνοδικού τότε, εκ Ραδοβιστίου Ανασελίτσης, αλλά και η πρόσοδος εκ του αγιάσματος της Αδελφότητος εις την συνοικίαν Μάφ(ε) Μεϊντάν εν Κων/λει (ετησίως 400 περίπου χρυσαί λίραι Τουρκίας).
Μνημονεύονται εκ των λοιπών εν Κων/λει συντεχνιών: η των εμπόρων εις την προστασίαν της (νεοσυστάτου) μουσικής σχολής (Κων/λεως) κατά την διακήρυξιν έτους 1815 και υπό περιεκτικήν των συντεχνιών μορφήν «τα συστήματα των ομογενών» εις την συγκρότησιν Γυμνασίων, ιδίως σχολών αλληλοδιδακτικών ιδρυθεισών υπό του Πατριάρχου Κωνστανταντίου Α' του από Σιναίου διά την διδασκαλίαν των ελληνικών μαθημάτων είς τινας ενορίας της Κων/λεως, εις χωρία του Βοσπόρου και εις άλλα μέρη. Και εις την ίδρυσιν της εν Χάλκη σχολής (1832) συμπαρέστησαν προθύμως οι εν Κων/λει βιοτέχναι και οι έμποροι.
|
