|
ΑΙΜΙΛΙΑΝΟΣ ο Σιμωνοπετρίτης
Περί Θεού: Λόγος Αισθήσεως
© 2004, ΙΕΡΟ ΚΟΙΝΟΒΙΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΜΟΥ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΟΡΜΥΛΙΑΣ ΧΑΛΚΙΔΙΚΗΣ, Εκδ. ΙΝΔΙΚΤΟΣ, Αθήναι 2004.
2. Η Προσευχή του Αγίου Όρους
B'
1. Τώρα έχομεν εν πρόβλημα, προκειμένου να αφιερωθώμεν εις την ευχήν. Είμεθα κεκλεισμένοι μέσα εις τας απασχολήσεις μας, βιαζόμεθα, κουραζόμεθα, απογοητευόμεθα, ζώμεν με το άγχος, δεν κατορθώνομεν να είμεθα ελεύθεροι από λογισμούς, από πάθη, από τρικυμίας. Δια να υπνώσωμεν ταλαιπωρούμεθα, δια να είμεθα χαρούμενοι πρέπει να παίζωμεν κιθάραν ή να εύρωμεν μίαν διασκέδασιν. Δεν είναι ζωή αυτή! Μας κουράζει και δεν μας αφήνει να προσευχώμεθα όσον και όπως θέλομεν.
Δι' αυτό βεβαιούν οι Πατέρες ότι οι λόγοι του Θεού είναι που δροσίζουν την ψυχήν(19) και ο λόγος του Θεού «ρώννυσι την ψυχήν»(20), καθώς ο οίνος το σώμα.
Ο λόγος του Θεού υπάρχει εις την Γραφήν και εις τους αγίους Πατέρας. Όταν μελετώμεν τοιαύτα βιβλία, και μάλιστα ασκητικών Πατέρων, όταν είμεθα εις την εργασίαν μας προσεκτικοί, όταν κοπιάζωμεν εις την ζωήν μη σπαταλώντες τας δυνάμεις μας αλλά δίδοντες αυτάς εις το καθημερινόν μας καθήκον, όταν ούτω πως η ζωή ημών είναι μία άσκησις καθημερινή, τότε αυτή η άσκησις και η μελέτη προλειαίνουν το έδαφος της ψυχής, ώστε να καθίσταται ικανή να αναβαίνη προς τα άνω.
Διά να προσεύχεσαι πρέπει να έχης εν στοιχείον, το οποίον είναι ανάγκη να το καλλιεργής. Όπως προσέχομεν την υγείαν του σώματός μας, έτσι να προσέχωμεν και την υγείαν της ψυχής. Είναι ανάγκη να είμεθα χαρούμενοι. Όταν συνηθίζωμεν να προσευχώμεθα, μας χαρίζεται η χαρά του Χριστού και περισσότερον ακόμη. Αν προσευχόμενος θλίβεσαι, αν βαρυθυμής, κάτι μέσα σου δεν πηγαίνει καλά. Να το κοιτάξης, να δώσης προσοχήν, διότι ο χαρακτήρ του ανθρώπου επιδρά πολύ.
Ίδετε τα ωραία που λέγεται περί του αγίου Σάββα του Βατοπαιδινού, όστις υπέστη τα πάνδεινα• ότι ούτος «ην την έντευξιν ιλαρώτατος και την όψιν ήδιστός τε και χαριέστατος»(21). Εις τας συναναστροφάς του το χαμόγελό του ήτο φαιδρότατον, γλυκύτατον το πρόσωπόν του και ολόκληρος πλήρης χάριτος. Πόσον μάλλον ήτο εις την αναστροφήν του με τον Θεόν, εις την προσευχήν του ως ήλιος φωτεινός!
Ένας άλλος δε ασκητικός Πατήρ, Ο όσιος Νείλος, σημειώνει πολύ όμορφα• «Προσευχή εστι χαράς και ευχαριστίας πρόβλημα»(22). Θέλεις να γνωρίσης, εάν η προσευχή σου είναι αληθινή και ταπεινή; Παρατήρησε• προβάλλει η αγαλλίασις, αναδίδεται ευχαριστία εκ της καρδίας; Και «όταν παριστάμενος εις προσευχήν υπέρ πάσαν άλλην χαράν γενήση, τότε αληθώς εύρηκας προσευχήν»(23).
Η προσευχή, επομένως, επειδή είναι κοινωνία Θεού, είναι χαροποιός. Οπωσδήποτε θα έχωμεν και τον αγώνα μας κατά της αμαρτίας, κατά των παθών. Ούτε αυτό να μας καταθλίβη, αφού παρεδώσαμεν εις τον Ιησούν Χριστόν την ζωήν μας. Όμως ο αγών είναι αναγκαίος, δια να ευλογήται η ζωή μας. Αν θέλωμεν να το επιτύχωμεν, να μη κρατώμεν εντός ημών καμμίαν πικρίαν εναντίον ετέρου, να μη αναμειγνυώμεθα εις την ζωήν κανενός ανθρώπου, να μη εξαναγκάζωμεν κανένα, να μη πληγώνωμεν, να μη τον στενοχωρωμεν, ούτε να στενοχωρούμεθα από τον άλλον. Να είναι αι κοινωνικαί σχέσεις μας φυσικαί και απλαί. Να νοιώθωμεν ότι οι άλλοι, πάντες και εγώ, είμεθα εν και το αυτό, θεωρούντες «ένα εαυτόν μετά πάντων»(24), χωρίς, βεβαίως, να αλλοιούμεθα εις το φρόνημα ή να έκτρεπώμεθα εις την ζωήν μας και τας αναστροφάς. Τότε η προσευχή είναι εύκολος. Αρκεί να αφήσωμεν τον Θεόν να εργάζεται μέσα μας, όπως ο χωρικός που σπέρνει και περιμένει την βροχούλα του Θεού.
Ημείς θα ενεργώμεν το ιδικόν μας αγώνισμα, θα μνημονεύωμεν το όνομα του Ιησού -άλλοι με το στόμα, άλλοι με τον νουν, άλλοι με τον νουν εις την καρδίαν, άλλοι όπως τους δίδει η θεία χάρις, όταν τους επισκέπτεται, οπότε αστράπτει το πνεύμα τους και κραυγάζοντας συναντάει τον Θεόν -και ο Θεός θα ρίξη την δρόσον Αερμών εις την ψυχήν μας και θα μας κάνη να γίνωμε πασίχαροι και αληθινοί.
Ασφαλώς, αξίζει να δίδωμεν χρόνον πολύν, όσον δυνάμεθα, ώστε να εφαρμόζωμεν το πατερικόν λόγιον «ανάγκασον εαυτόν ευχάς πολλάς ποιήσαι»(25), αφήνοντες τα πάντα εις τον Κύριον. Αλλ' έστω και μίαν ευχήν αν είπωμεν, και τούτο έχει αξίαν μεγάλην. Όπως λέγει ο άγιος Ισαάκ• «πάσα ευχή, ην προσφέρεις εν τη νυκτί, πασών των της ημέρας πράξεων έστω εν οφθαλμοίς σου τιμιωτέρα»(26). Και γίνεται ακόμη αποδοτικωτέρα, εάν την προσφέρωμεν κατά τας νυκτερινάς ώρας.
Άφησε τα πάντα εις τον Θεόν, μας λέγει ο ίδιος εις τον κάθε ένα. Κάνε το έργον σου και ο νους σου εις την ευχήν! Και διάλεξε καλόν οδηγόν, χειραγωγόν εις Χριστόν.
2. Πρέπει όμως να υπογραμμίσωμεν ότι εις το θέμα της πνευματικής ζωής τα πάντα ενεργεί η χάρις του Θεού και, επομένως, ημπορούμε να είμεθα ήσυχοι.
Το όνομα του Ιησού, η νοερά προσευχή είναι, λέγουν οι άγιοι Πατέρες, μυροδοχεϊον. Το ανοίγεις, το γέρνεις και χύνεται το μύρον, πληρούται ευοσμίας ο τόπος. Βοάς το «Κύριε Ιησού Χριστέ» και αναδίδεται η ευωδία του Αγίου Πνεύματος, λαμβάνεις «αρραβώνα θείου Πνεύματος». Διότι «το Άγιον Πνεύμα συμπάσχον ημίν επιφοιτά» και «προτρέπεται εις έρωτα πνευματικής προσευχής»(27). Μάλιστα, προσεύχεται και αυτό, αντί δι' ημάς που ξεχνούμεθα, και αναλαμβάνει τα υστερήματά μας, τας ακαθαρσίας ημών, την πτωχείαν της υπάρξεώς μας. Διότι είμεθα έκαστος ναός Θεού και, όταν προσευχώμεθα, γινόμεθα ιερουργοί μεγάλου μυστηρίου. Δι' αυτό λέγει πολύ-πολύ όμορφα ένας Πατήρ της Εκκλησίας• «Πάρε ένα θυμιατό να θυμιάσης, διότι ο Χριστός είναι εδώ εις την καρδίαν σου, από την οποίαν ανατέλλει το "Κύριε Ιησού Χριστέ"». Και πάλιν αλλαχού λέγει• «"Όταν ακούωμεν θυμιατό να κτυπάη, ας ενθυμούμεθα ότι ναός είμεθα ημείς και ας νοιώθωμεν νοερώς ότι θυμιάζομεν τον Χριστόν, που είναι μέσα εις ημάς, και έτσι να προσκυνώμεν ταύτην την σκηνήν του Αγίου Πνεύματος»(28).
Σκεφθήτε, μέσα μας είναι η βασιλεία του Θεού, η κατοικία του, όπου «τον ασώματον εν σώματι περιορίζομεν», δι' ο και μέσα μας επιτελείται μία «των επουρανίων προσκύνησις»(29). Ημείς αποκτώμεν τον Θεόν και ο Θεός είναι αναποσπάστως δεμένος με όλους τους αγίους. Μαζί του είναι και όλοι οι ομογάλακτοί μας άγιοι, που εθήλασαν από τον μαστόν του Αγίου Πνεύματος. Είναι ιδικοί μας αδελφοί και φίλοι, που μας περιμένουν, μας αγαπούν και μας καθιστούν μακάριους, όπως λέγει ο προφήτης Ησαΐας• «Μακάριος ος έχει οικείους εν Ιερουσαλήμ»(30). Πράγματι, ημείς αποκτώμεν φίλους όλους αυτούς τους αγίους, που είναι μαζί με τον Χριστόν και τους έχομε μαζί μας και είμεθα μακάριοι, διότι και εκεί επάνω είναι φίλοι μας, οικείοι μας, εις την άνω Ιερουσαλήμ, εις τον ουρανόν.
Ενθυμείσθε αυτό που έλεγεν ο Χριστός; «Εισί τινες των ώδε εστηκότων, οίτινες ου μη γεύσωνται θανάτου, έως αν ίδωσι την βασιλείαν του Θεού εληλυθυΐαν εν δυνάμει»(31). Αυτό εφαρμόζεται και εις ημάς. Ζώμεν εν δυνάμει την βασιλείαν των ουρανών, εάν θα κάνωμε την ευχήν. Το Πνεύμα μας αξιώνει, όταν προσευχώμεθα, να κατανοώμεν τον Θεόν. Και φθάνουν οι άγιοι να γνωρίζουν τον Χριστόν, Αυτόν δια τον οποίον λέγουν ότι κανείς δεν τον βλέπει και κανείς δεν τον ηξεύρει. Και όμως! Δια της προσευχής κατανοούμεν «το απερινόητον και υπερφαές περιεχόμενον του Θεού μας»(32), αφού η του Πνεύματος χάρις πάσης πηγής αναβλύζει, δι' ης και το άρρητον κάλλος του Θεού μας διδάσκει.
Και αν ημείς δεν φθάσωμεν εκεί, πάλιν θα μας φέρη η ευχή ευλογίας, παρηγορίαν, ευχαρίστησιν, συγχώρησιν, σωτηρίαν, εκάστω ως συμφέρει• αυτό δίδει ο Θεός.
Εάν δεν έχωμεν απολαύσει τοιούτων καρπών, δεν σημαίνει ότι οι άλλοι δεν έχουν γευθή από αυτούς. Οι άγιοί μας πολλάς φοράς είχον ακόμη και θεοφωταψίας. Τους παρουσιάζετο ο ίδιος ο Θεός ως φως! Κρυμμένος ο Θεός, δεν τον βλέπει κανείς• δι' αυτό λέγουν ότι είναι πίσω από τα σύννεφα, είναι πίσω από τον γνόφον. Ο ίδιος ο Θεός είναι φως, αλλά εις ημάς είναι αόρατος. Και όμως, έρχονται περιπτώσεις, που τόσοι και τόσοι άγιοί μας το μαρτυρούν οι ίδιοι ότι τους παρουσιάζεται ο Θεός και τους γεμίζει με το άγιον φως, το ίδικόν του.
Κοιτάξατε, αγαπητοί μου, μερικά σημεία από τον Βίον του αγίου Σάββα, που σας είχα αναφέρει προηγουμένως. Ήτο γεμάτος από τον θεϊκόν πόθον. Και ξαφνικά, σιωπώντος αυτού και της καρδίας του εκζητούσης τον Θεόν, λέγει ο Θεός• «Πάρειμι!»(33) Δες με, εγώ είμαι! Τόσον μεγαλοπρεπώς και θεοπρεπώς. Και πώς επαρουσιάσθη; Ο τρόπος οίος; Ποίος; «Φως ρυέν ουρανόθεν αθρόον»(34). Φως, λέγει, το οποίον εκάλυψε το παν εκεί και εισήλθε μέσα του, και πρώτον εκυριάρχησε εις τον νουν του, μετά δε εις τας αισθήσεις του και κατόπιν όλα του τα ανθρώπινα μέλη τα εσκέπασε αυτό το φως.
Και εν συνεχεία, ήτο τόσον φωτεινός, τόσον ευώδης ο ίδιος, ώστε συνέρρεον(35) κατά χιλιάδας οι άνθρωποι δια να τον οσφρανθούν και να μυρωθούν, και έκαναν εις σανίδας -«σανίσι και πίναξι»(36), λέγει- την εικόνα του, ενώ ακόμη έζη. Τον ανεδείκνυον δηλαδή και τον ετίμησαν ως άγιον, διότι έβλεπον την αγιότητα εζωγραφισμένην επάνω εις το πρόσωπον του.
Και συνεχίζει ο Βίος• «Προσέξατε, λέγει, διότι αυτά είναι δεσποτικά μυστήρια. Είναι όμως αληθινά. Παρουσιάζεται η θεότης με όλην την ωραιότητα, με όλην την δόξαν και με όλην την ηδονήν την άρρητον, που έχει, και αλλοιούται ο άνθρωπος, όταν το φως αυτό τον κατακλύζει»(37). Μπορεί να ιδή και τον Θεόν και όλα εκείνα τα οποία οφθαλμός ουκ είδε επάνω εις τον ουρανόν.
Κατόπιν προχωρεί• Τω γλυκυτάτω βέλει του δεσπότου τρωθείς»(38) ο άγιος προς αυτόν έλεγε•
— Πού μένεις και πού κοιτάζη; Δείξόν μοι την δόξαν σου «γνωστώς, ίνα ίδω σε»(39)• θέλω να σε ιδώ, έτσι όπως είσαι.
Και ακούει της φωνής•
— Μα, συνεθεώθης και συ και το σώμα σου, κατά την αναλογούσαν μέθεξιν της θεότητος(40). Δεν χρειάζεται να σου πω πού μένω -εγώ ο Θεός-, αφού ήδη έγινες και συ Θεός, λαμβάνοντας το φως από εμένα.
Πόσες φορές, αγαπητοί μου, αν και ημείς οι αμαρτωλοί δεν είδαμε ακόμη το φως, το είδαν όμως οι άγιοί μας. Λέγοντας την ευχήν, ημπορούμε να είπωμεν ο είς εις τον άλλον• «Ακούς; Πάρεστι και φωνεί σε ο Χριστός»(41). Αρκεί να λέγης αυτήν την μυστικήν φωνήν. Αυτά είναι τα κατορθώματα της προσευχής του Αγίου Όρους.
Σημειώσεις
19. ΠΑΥΛΟΥ ΜΟΝΑΧΟΥ, «Ευεργετινός», τ. Β ', «Υπόθεσις» ΙΑ', 6 (Εφραίμ. Σύρος), έκδ. Ματθαίου Λαγγή, Αθήναι 61978, σελ. 172: «Ον τρόπον γαρ εν καύματι ανδρί οδοιπόρω ποτήριον ψυχρούν προσηνές, ούτω θείοι λόγοι δροσίζουσι ψυχήν».
20. ΙΩ. ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΥ, «Ιερά Παράλληλα», στοιχ. Ο, 7, PG96, 217Β.
21. ΦίΛΟΘΕΟΥ ΚΟΚΚΙΝΟΥ, «Βίος αγίου Σάββα του Νέου 28, Τσάμη, σελ. 214, στίχ. 12-13.
22. «Λόγος περί προσευχής» 15, PG 79, 1169D.
23. Ένθ. ανωτ. 153, PG79, 1200BC.
24. «Ένθ. ανωτ. 125, PG79, 1193C.
25. ABBA ΗΣΑΙΟΥ «Λόγος» 4, 1, σελ. 48.
26. «Ασκητικά, Λόγος» 34, σελ. 147.
27. ΝΕΙΛΟΥ ΑΣΚΗΤΟΥ, Λόγος περί προσευχής 63, Φιλοκαλία, τ. Α', σελ. 182• PG 79, 1180C.
28. Πρβλ. ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΝΥΣΣΗΣ, Εις τον «βiov Μωυσέως», Jaeger, τ. VII, Ι, σελ. 94, στίχ. 17-19.
29. Αυτόθι.
30. Ησ. 31,9.
31. Μάρκ. 9, 1.
32. Πρβλ. ΔίΟΝΥΣΙΟΥ ΑΡΕΟΠΑΓΙΤΟΥ, «Περί θείων ονομάτων» 1, 8, PG 3, 597Α.
33. Ησ. 58, 9• ΦΙΛΟΘΕΟΥ" ΚΟΚΚΙΝΟΥ", «Βίος αγίου Σάββα του Νέου» 26, Τσάμη, σελ. 210, στίχ. 6.
34. Ένθ' ανωτ., στίχ. 10.
35. Ένθ. άνωτ. 36, σελ. 230, στίχ. 15 κ.ε.
36. Ένθ. άνωτ. 28, σελ. 214, στίχ. 4.
37. Ένθ. άνωτ. 34, σελ. 225, στίχ. 1 κ.έ. Πρβλ. ΝΙΚΗΤΑ ΣΤΗΘΑΤΟΥ, «Εκατοντάς» 1, 3 1, PG 120, 865BD.
38. Ένθ. ανωτ. 37, σελ. 231, στίχ. 13 κ.ε.
39. Έξ. 33, 13.
40. ΜΑΞΙΜΟΥ ΟΜΟΛΟΓΗΤΟΥ, « Κεφάλαια Σ ', Περί θεολογίας και οικονομίας, Εκατοντάς» 2, 88, PG90, 1168ΑΒ.
41. Πρβλ. Ιω. 11,28.
|
|
|
