Αθανάσιος Αγγελόπουλος
Η Εκκλησία Θεσσαλονίκης μεταξύ Ρώμης και ΚΠόλεως στο παρελθόν και μεταξύ ΚΠόλεως και Αθηνών στο παρόν. Στο πνεύμα του Ιερού Φωτίου.
Εισήγηση την εορτή του ιερού Φωτίου, 6 Φεβρουαρίου 2004, Διορθόδοξο Κέντρο, Ι. Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Πεντέλη.
Παρατηρήσεις-Εκτιμήσεις επί του κειμένου της «Συνοδικής Πράξεως περί αποδοχής των μητροπόλεων των Νέων Χωρών» της Εκκλησίας της Ελλάδος, από 20 Νοεμβρίου 1928.
Η ανεύρεση της Πράξεως αυτής προ ολίγων ημερών, με δική μας πρωτοβουλία, στα «Πρακτικά της Διαρκούς Ιεράς Συνόδου, Περίοδος ΟΕ’-Συνεδρία ΙΓ’.ΕΝ Αθήναις 20 Νοεμβρίου 1928 (Τρίτη 9-12 μ.)» (σελ. 1-3), θέτει επί νέας βάσεως το όλο ζήτημα της εγκρίσεως του καταλόγου (κατά την Πατριαρχική Πράξη) ή της υποδείξεως μόνον (κατά την υπό μελέτη Συνοδική Πράξη) υποψηφίων από τον Οικουμενικό Πατριάρχη προς τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών.
α) Τα ερωτήματα που τίθενται εν προκειμένω είναι τα εξής: πρώτον, είναι δυνατόν να υπάρξει αμφισβήτηση περί της κανονικότητος του κειμένου αυτού; Εντάσσεται ή όχι στις «ιεροκανονικές και συνοδικές διατάξεις» ή «κανονιστικές ρυθμίσεις» ή «εκκλησιαστικές ρυθμίσεις»; Ή «συνοδικές πράξεις»; Έχει το δικαίωμα η Τοπική Εκκλησία της Ελλάδος να εκδίδει τέτοιες εκκλησιαστικές πράξεις; Ο Πατριαρχικός και Συνοδικός Τόμος του 1850 είναι σαφής, ειδικώτερα στο ανακύψαν ζήτημα των εκλογών. Λέγει: «…Τα δε προς την εσωτερικήν εκκλησιαστικήν διοίκησιν αφορώντα, οια φερ’ειπείν τα περί εκλογής και χειροτονίας Αρχιερέων κλπ…ταύτα πάντα και τα τοιαύτα κανονισθήσονται παρά της Ιεράς Συνόδου δια συνοδικής Πράξεως, μη αντιβαινούσης το παράπαν τοις ιεροίς κανόσι των αγίων και ιερών Συνόδων και τοις πατροπαραδότοις εθίμοις και τοις διατυπώσεσι της Ορθοδόξου Ανατολικής Εκκλησίας». Βάσει αυτής της εξουσιοδοτήσεως εξεδόθη η «Συνοδική Πράξις» του Νοεμβρίου 1928. Επομένως, είναι κατά πάντα ισόκυρος προς την ομοία Πατριαρχική Πράξη του Σεπτεμβρίου 1928. Ένα κανονικό κείμενο μόνο δι’ άλλου ομοίου κανονικού κειμένου γίνεται αποδεκτό και εγκρίνεται. Η συνδρομή του νόμου είναι «υποδεεστέρα». Χρειάζεται, όμως. Αυτό έγινε στην προκειμένη περίπτωση.
β) Επιπλέον εύλογα ερωτήματα: Ποια η γνώμη της Μητρός Εκκλησίας περί της Συνοδικής Πράξεως του Νοεμβρίου 1928; Την χαρακτηρίζει επιλέξει « αντίστοιχον ομοίαν επίσημον Πράξιν της Ιεράς Συνόδου» προς την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη του Σεπτεμβρίου 1928, στο από 9 Φεβρουαρίου πατριαρχικό γράμμα. Να η σχετική παράγραφος: « Άσμενοι κομισάμενοι ανέγνωμεν εν συνεδρία της περί ημάς Αγίας και Ιεράς Συνόδου την από Κ’ του μηνός Νοεμβρίου παρελθόντος έτους, αρ.3949, επιστολήν της Υμετέρας Μακαριότητος, δι’ής ως Πρόεδρος της κοινής ήδη επ’αισίαις Ιεράς Συνόδου, συγκεκροτημένης και εκ Μητροπολιτών του Πατριαρχικού Θρόνου, αγγέλλει ημίν την λήψιν και την εν τω συνόλω αποδοχήν της σταλείσης ημετέρας κυρωτικής της ευλογημένης διευθετήσεως Πατριαρχικής και Συνοδικής Πράξεως, διαβιβάζουσα άμα και την αντίστοιχον ομοίαν επίσημον Πράξιν της περί Αυτήν Ιεράς Συνόδου». Ο όρος «Συνοδική Πράξις» ή απλά «Πράξις» απαντά και εις άλλα σημεία του ιδίου πατριαρχικού γράμματος. Είναι απορίας άξιον πως ο Φιλαδελφείας Μελίτων στην προμνημονευθείσα εργασία του, ενώ ομιλεί περί της υπαρκτής-άγνωστης αλληλογραφίας, αγνοεί την Συνοδική Πράξη των Αθηνών. Άλλο συναφές ερώτημα: Πόθεν προκλήθηκε η πατριαρχική αλληλογραφία, την οποία η Μήτηρ Εκκλησία δεν γνωρίζει; Ποια η γενεσιουργός αιτία της «αγνώστου» αλληλογραφίας αυτής; Ασφαλώς η αποστολή στην ΚΠολη της Συνοδικής Πράξεως του Νοεμβρίου 1928, που περιέχει κάποιους όρους και επί των οποίων έπρεπε περαιτέρω διασυνοδική διαπραγμάτευση, που ασμενώς απεδέχθη η πατριαρχική πλευρά και η ίδια έδωσε ευτυχές τέλος εις αυτήν, τον Αύγουστο του 1929. Εάν η Μήτηρ Εκκλησία σήμερα ουδεμίαν γνωρίζει αλληλογραφία, η Εκκλησία της Ελλάδος όμως κατέχει την αιτία της αλληλογραφίας αυτής που είναι το αιτιατό, την ισόκυρη και ισοδύναμη προς την Πατριαρχική Συνοδική Πράξη της Συνόδου των Αθηνών, η οποία γι’ Αυτήν είναι τόσο «ιερόν κείμενον» όσο και η Πατριαρχική Πράξη και υποχρεούται η ΕΕ να τα εφαρμόζει κανονικώς πρωτίστως και νομικώς δευτερευόντως και τα δύο με την σχετική ερμηνευτική αλληλογραφία περί αυτών, εις το εξής όμως «μετά πάσης ακριβείας».
Κατόπιν των ανωτέρω, φρονούμε ταπεινά, ότι η Μήτηρ Εκκλησία θα υποστηρίζει στο εξής με την ίδια ζέση όχι μόνο το δικό της κανονικό κείμενο, την Πράξη της του 1928, έναντι του νόμου, αλλά και το άλλο κανονικό κείμενο, την «Συνοδική Πράξη» του 1928 της Θυγατρός και Αδελφής Εκκλησίας της Ελλάδος. Είναι υποχρεωμένη προς τούτο από την πρωτόβουλη οικουμενική συντονιστική ευθύνη έναντι του Κόσμου της Ορθοδοξίας προς περιφρούρηση και διατήρηση των θείων και ιερών Κανόνων και των κανονικών Διατάξεων και από την ειδική ευθύνη έναντι της Τοπικής Εκκλησίας της Ελλάδος, λόγω του Πατριαρχικού και Συνοδικού Τόμου του 1850.
|
