|
"ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΙΣ
ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ
ΚΑΤΑ ΤΕ ΤΗΝ ΓΕΝΕΣΙΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΙΝ ΑΥΤΟΥ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ"
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ Κ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗ,
† Αρχιεπισκόπου Αθηνών |
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΟΓΔΟΟΝ
ΑΙ ΠΡΟΤΑΘΕΙΣΑΙ ΛΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΙΣ ΑΥΤΩΝ
2. Επαναφορά του παλ. ημερολογίου.
Η πρότασις αύτη προήλθε βασικώς εκ των παλαιοημερολογιτών, οίτινες, στερρώς εχόμενοι της αντιλήψεως ότι η εισαγωγή του νέου ημερολογίου εν τη Εκκλησία της Ελλάδος αντικανονικώς τε και αυθαιρέτως γενομένη, επήνεγκε διάσπασιν της ενότητος της Εκκλησίας ημών, ως μη ούσα άμοιρος δόγματικού χαρακτήρος, ανέκαθεν υπεστήριζον και εξακολουθούσιν εισέτι και σήμερον υποστηρίζοντες, ότι μόνη η επαναφορά του πατρίου ημερολογίου εν τη λατρεία της Εκκλησίας ημών αποτελεί την αρίστην και τα μάλιστα επιβεβλημένην λύσιν προς άρσιν πάσης ανωμαλίας. Αναλύων τα πλεονεκτήματα της τοιαύτης λύσεως ο «πρ. Φλωρίνης» παρετήρει εν έτει 1937, ότι εν τη τοιαύτη περιπτώσει η Εκκλησία θα ανακτήση τας τιμητικάς περγαμηνας και τα τιμαλφή χρυσόβουλλα της Ορθοδοξίας, επανερχομένη εις την εορτολογικήν παράδοσιν των επτά αγίων Οικουμενικών Συνόδων, θα συνδεθή μεθ' όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, θα αρθή η σύγχυσις του εορτολογίου, θα αποκατασταθή η Εκκλησία εις τον πρότερον σεβασμόν των Αποστολικών και Συνοδικών Διατάξεων, θα απαλλαγή του ονείδους της χρήσεως δύο ημερολογίων και του σχίσματος, θα τιμήση τας Πανορθοδόξους Συνόδους, θα ανεγερθή εκ νέου ο κατά του προσηλυτισμού προμαχών του Ιουλιανού Ημερολογίου κ.ά.(10).
Την πρώτην σχετικήν κρούσιν εποιήσαντο προς την Ι. Σύνοδον οι παλαιοημερολογίται εν έτει 1928, αλλ' η πρότασις αυτών αύτη εμμέσως απερρίφθη υπό της ΔΙΣ, παραπεμψάσης ταύτην προς την ΙΣΙ λόγω αρμοδιότητος(11), ήτις συνελθούσα κατ' Ιούνιον του έτους 1928 ουδόλως ησχολήθη με το παλαιοημερολογιτικόν. Αντιθέτως η κατά το επόμενον έτος συνελθούσα ΙΣΙ απεφάσισεν, όπως διατηρηθή το ισχύον ημερολογιακόν καθεστώς του διωρθωμένου Ιουλιανού Ημερολογίου(12) απορρίψασα ούτω το διαληφθέν αίτημα. Τούτ' αυτό συνέβη και κατά την εν έτει 1931 συνελθούσαν ΙΣΙ, ήτις, εν τη συνεδρία αυτής της
16-10-1931 απέκρουσε την πρότασιν ταύτην των παλαιοημερολογιτών τάξασα μάλιστα και όρον όπως «ουδέποτε εις το εξής επανέλθη επί του (παλ/κού) ζητήματος η Ιεραρχία»(13).
Αλλά κατά την ΙΣΙ του έτους 1933 τα πράγματα μετεβλήθησαν, διότι ευρέθησαν Ιεράρχαι, οίοι οι Δρυινουπόλεως Βασίλειος, Δημητριάδος Γερμανός, Κασσανδρείας Ειρηναίος και Δράμας Γεώργιος, οίτινες διά κοινής δηλώσεως αυτών από 11-10-1933 υπεστήριξαν, ως λύσιν ανάγκης, την επαναφοράν του παλ. ημερολογίου εν τη Εκκλησία. Η πρότασις αύτη δεν εγένετο δεκτή, διότι εχαρακτηρίσθη ως αναφερομένη εις λύσιν «αδύνατον» ικανήν «να συντρίψη την Εκκλησίαν». Ειρήσθω δ' ότι παρά ταύτα εις Ιεράρχης, ο Θηβών Συνέσιος, ηπείλησε τότε, ότι εάν δεν επαναφερθή το παλ. ημερολόγιον θα ευρεθή εις την δυσάρεστον θέσιν «να τεθή επί κεφαλής της ομάδος των παλαιοημερολογιτών αδιαφορών διά τα συμβησόμενα»(14). Το γεγονός τούτο και μόνον είναι ενδεικτικόν των βαθειών ανακατατάξεων αίτινες εμορφοποιούντο ήδη, σύν τη παρόδω του χρόνου, εντός των κόλπων της Ιεραρχίας και της διαφοροποιήσεως των δυνάμεων αυτής έναντι του οξυτάτου παλαιοημερολογιτικού προβλήματος, όπερ προσλαμβάνον οσημέραι νέας ευρυτέρας διαστάσεις, ηξίου άμεσον αντιμετώπισιν αντί πάσης θυσίας, προκειμένου ίνα αποσοβηθή η εξέλιξις αυτού εις πυορροούσαν γαγγραινώδη φλύκταιναν εν τω σώματι της Εκκλησίας. Το παράδοξον όμως του πράγματος είναι, ότι τήν από των παλαιοημερολογιτικών κύκλων εκκινήσασαν ταύτην πρότασιν, την εν συνεχεία,
εγκολπωθείσαν υπό τινων ευαρίθμων Ιεραρχών, ήλθεν εν έτει 1934 να υιοθετήση
εμμέσως αυτή αύτη η ΙΣΙ, ευρεθείσα τότε προ απροθυμίας της Πολιτείας, όπως
συνδράμη τη Εκκλησία προς πάταξιν των ατακτούντων παλαιοημερολογιτών «κληρικών». Ούτω διά του υπ' αριθμ. 2936/171/16-11-1934 εγγράφου αυτής η Ι. Σύνοδος έθετε προ της Πολιτείας το δίλημμα «ή να εφαρμόση αύτη αυστηρώς τους νόμους του Κράτους κατά των αγιορειτών μοναχών και άλλων ανταρτών των κληρικών, ή να επαναφέρη εις το ελληνικόν Κράτος την παλαιάν πολιτικήν χρονολόγησιν, οπότε και η Εκκλησία θα σκεφθή αναλόγως»(15). Και ναι μεν η διατύπωσις του εν λόγω διλήμματος είχε μάλλον την έννοιαν εκβιασμού της Κυβερνήσεως, ούχ' ήττον απήχει την ορθήν οπωσδήποτε άποψιν καθ' ην την επαναφοράν εν ισχύι του παλ. ημερολογίου εν τη Εκκλησία παρεκώλυε σοβαρώς
η διατήρησις του νέου ημερολογίου υπό της Πολιτείας εν ταις πολιτικαίς σχέσεσι ή κατ' άλλην διατύπωσιν η υπό της Πολιτείας εισαγωγή του ν. ημερολογίου απετέλει την βασικήν αν μη και την μοναδικήν αιτίαν, ης ένεκα και η Εκκλησία ηκολούθησε, και ότι επομένως, της Πολιτείας την αντίστροφον ακολουθούσης πορείαν προς το παλ. ημερολόγιον, η Εκκλησία μετά προθυμίας θα εμιμείτο το παράδειγμα αυτής.
Μετά την εν έτει 1935 γενομένην ανταρσίαν των τριών Μητροπολιτών και την προσχώρησιν αυτών εις την παλαιοημερολογιτικήν παράταξιν, το αίτημα επαναφοράς του παλ. ημερολογίου εν τη Εκκλησία προσέλαβε περισσότερον
επίσημον χαρακτήρα, διότι προυβλήθη υπ' αυτών ως μόνη λύσις διασώζουσα την ειρήνην της Εκκλησίας(16). Αξιοσημείωτον εν προκειμένω είναι και τούτο, ότι δηλ. το αίτημα τούτο δύναταί τις ειπείν ότι εύρεν απήχησίν τινα και είς τινα θρησκευτικά φύλλα. Ούτως οι «Τρείς Ιεράρχαι» εν έτει 1935(17) ως και βραδύτερον εν έτει 1948(18) υπεστήριξαν ότι μόνη λύσις δυναμένη να επαναφέρη την φυγαδευθείσαν ειρήνην από της ορθοδόξου Ελληνικής κοινωνίας και να αποκαταστήση την διασπασθείσαν ορθόδοξον χριστιανικήν ενότητα ήτο η επαναφορά του παλ. ημερολογίου. Αλλά και εν αυτή τη ΙΣΙ του 1948 διετυπώθη επισήμως η άποψις μήπως «χάριν της ενότητος της Ορθοδόξου Εκκλησίας θα πρέπει να σκεφθώμεν εάν δεν θα ήτο επιβεβλημένον όπως, οίκοθεν η Εκκλησία επαναφέρη το παλαιόν εορτολόγιον(19)». Εν έτει δε 1958 ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Χριστοφόρος δι' επιστολής του προς τον Αρχιεπ/πον Αθηνών Θεόκλητον και την Ιεραρχίαν της Εκκλησίας της Ελλάδος, ομολογών την εκ της αποδοχής υπό του κατ' αυτόν Πατριαρχείου του νέου ημερολογίου συνειδητοποιηθείσαν πνευματικήν ζημίαν, εγνώρισεν ότι το Πατριαρχείον εμελέτα την επαναφοράν του Ιουλιανού Ημεοολογίου και συνίστα παρομοίαν χειρονομίαν εις την Εκκλησίαν ημών(20).
Την περί επαναφοράς του παλ. ημερολογίου εν τη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας πρότασιν υποστηρίζουσι σήμερον, κατά βάσιν, οι εν Ελλάδι παλαιοημερολογίται
αμφοτέρων των παρατάξεων, υποβάλλοντες γραπτώς κατά καιρούς σχετικάς προτάσεις όπου δει(21). Η θέσις αυτών αύτη απορρέει, κατ' αυτούς, εκ του ουσιαστικού περιεχομένου του αγώνος αυτών, όστις δεν είναι, ως ισχυρίζονται, απλώς η εξασφάλισις ελευθερίας εν τη λατρεία των αλλ' «η ενοποίησις της διασπασθείσης εκκλησιαστικής και λατρειακής ενότητος επάνω εις την βάσιν των παραδόσεων και των Κανόνων της Ορθοδοξίας»(22) τοσούτω μάλλον καθ' όσον η επάνοδος εις το παλ. ημερολόγιον δέον να έχη τον χαρακτήρα εμπράκτου
μετανοίας της καινοτομησάσης Εκκλησίας, ήτις μεταβαλούσα τα ημερολόγιον απεδέξατο, κατ' αυτούς, τα σχέδια του Οικουμενισμού(23). Η αμετακίνητος αύτη θέσις των παλαιοημερολογιτών συνιστά βεβαίως δικαίωσιν του αγώνος αυτών και εν τοις πράγμασιν αναγνώρισιν μοιραίου και τραγικού σφάλματος διαπραχθέντος υπό της Εκκλησίας. Εν τούτοις την περί επαναφοράς του παλ. ημερολογίου άποψιν ενστερνίζονται και τινα συντηρητικών οπωσδήποτε αρχών στοιχεία της Εκκλησίας της Ελλάδος, άτινα διά δηλώσεων αυτών έχουσιν ήδη καταστήσει σαφή την ευνοϊκήν έναντι της λύσεως ταύτης στάσιν αυτών(24). Αντιθέτως τόσον η Πολιτεία(25) όσον και η Εκκλησία της Ελλάδος σήμερον(28) αποστέργουσι την λύσιν ταύτην, ήτις τυχόν εφαρμοζομένη θα θεωρηθή ως συνιστώσα οπισθοδρόμησιν εξ επόψεως κοινωνικής, σοβαράς δυναμένη να έχη επιπτώσεις διακοινωνικάς, και θα η ίσως «επιζημία»(27) ενώ παραλλήλως «θα αποδοθή εις το παλ. ημερολόγιον δογματική τις χροιά με αποτέλεσμα να υπερεξαρθή η σημασία του και ούτω να αλλοιωθή η περί ημερολογίων παράδοσις της Εκκλησίας(28).
Σημειώσεις
10. Χρυσοστόμου Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης Αναίρεσις τού «ελέγχου»... σ. 78-81.
11. «Εκκλησία»1928 σ.46,67.
12. ΚώΙΣΙ 1929 σ.216.
13. ΚώΙΣΙ 1930-1933 σ. 243.
14. ΚώΙΣΙ 1933-1934 σ. 59-60.
15. «Εκκλησία» 1934 σ.369.
16. Τριών Μητροπολιτών... Διασάφησις... σ. 19. Βλ. και Χρυσοστόμου, Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης, Υπόμνημα προς την Διοικούσαν Ιεραρχίαν... σ. 11.
17. «Oι Τρεις Ιεράρχαι» 1935 σ. 81-82.
18. «Oι Τρεις Ιεράρχαι» 1948 σ. 67.
19. «Εκκλησία» 1948 σ. 229.
20. Βλ. την επιστολήν ταύτην από 20-11-58 . εν: «Αγιορειτική Βιβλιοθήκη» 1959 σ. 67. Πρβλ. και Κ. Παπασπύρου, Επί τη συγκλήσει της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος εν: «Αγιορειτική Βιβλιοθήκη» 1959 σ. 192.
21. Βλ. εκτός άλλων «Η Φ.Ο.» 1949 φ. 72 σ. 8, και ανοικτήν επιστολήν παλαιοημερολογιτών προς τον Αρχιεπ/πον Δωρόθεον εν: «Η Φ.Ο.» 1956 φ. 231 σ. 2. Πρβλ. και «Η Φ.Ο.» 1961 φ. 358 σ. 5, 1963 φ. 428 σ. 2. Υπόμνημα ΠΘΕΟΚ προς ΙΣΙ υπ' αριθ. 468/18 Σεπτεμβρίου-1 Οκτωβρ. 1963, εν: «Η Φ.Ο.» 1963 φ. 429 σ. 1-2. Έκκλησιν Ιεραρχών παρατάξεως «πρ. Φλωρίνης» εν έτει 1964 εν: «Η Φ.Ο.» 1964 (21-9-1964 ). Υπόμνημα Αυξεντίου από 20-11-1966 προς ΔΙΣ (Ιrénikon 1967 σ. 84. Η ΙΣΙ δέν απήντησε τότε εις το υπόμνημα της ΠΘΕΟΚ, γεγονός όπερ εξηρέθισε τους παλαιοημερολογίτας εκτραπέντας εις ύβρεις κατά των Ιεραρχών της Εκκλησίας («Η Φ.Ο.» 1963 φ. 430 σ. 1-2). Παλαιοημερολογίται εξ άλλου «Επίσκοποι» απηυθύνθησαν εν έτει 1964 προς τους εν Αθήναις ευρισκομένους επί ευκαιρία των γάμων του Βασιλέως Κων/νου αρχηγούς των Ορθοδόξων Εκκλησιών, αιτούμενοι την μεσολάβησιν αυτών παρά τη Εκκλησία της Ελλάδος προς επαναφοράν του παλ. ημερολογίου («Η Φ.Ο.» 1964, 21 Σεπτεμβρ. ). Βλ. ωσαύτως άρθρον υπό τον τίτλον «Η Πεντηκονταετηρίς» εν: «Η Φ.Ο.» 1974 φ. 696 σ. 5). Ομοίως Αγιορείτου Μοναχού, Το Ημερολογιακόν Ζήτημα, εν: «Ο.Τ.» 15-7-72. Ομοίως Υπόμνημα «Αρχιεπ/που Αυξεντίου» προς τον Πρόεδρον της Κυβερνήσεως, εν: «Η Φ.Ο.» 1970 φ. 600 σ. 1-3. Βλ. και Αρχιμ. Χαραλάμπους, Καθηγουμένου Ι. Μονής Σίμωνος Πέτρας, Ανοικτή Επιστολή προς τον Μακ. Αρχιεπ/πον κ. Ιερώνυμον και πάντας τους Αρχιερείς της Ελλαδικής Εκκλησίας και το χριστεπώνυμον πλήρωμα. Αγ. Όρος 1972 σ. 8. Πρβλ. και «Άγ. Κυπριανόν» 1973 φ. 71 σ. 14 και το 917/26-2-71 υπόμνημα των ΓΟΧ (Αυξεντίου) προς τον Πρωθυπουργόν, Σ. Καραμήτσου-Γαμβρούλια, Το Νέον Ημερολόγιον, εν: «Ορθόδοξος Λόγος» 1973 φ. 1 σ. 3. Υπόμνημα Ενώσεως Ελληνορθοδόξων Χριστιανών προς Αρχιεπ/πον Δωρόθεον 10-10-56 εν: «Αγιορειτική Βιβλιοθήκη» 1956 σ. 360, Παύλου Μοναχού, Ανοικτή Επιστολή προς τους Σεβ. Αρχιερείς της Ελλαδικής Εκκλησίας, Αύγουστ. 1963, εν: «Αγιορειτική Βιβλιοθήκη» 1963 σ. 343-345.
22. «Η Φ.Ο.» 1954 φ. 187 σ. 4.
23. «Ορθόδοξος Λόγος» 1974 φ. 3 σ. 1. Κατά τους παλαιοημερολογίτας «το νέο ημερολόγιο είναι ο δυναμίτης των Ι. Κανόνων και της μακραίωνος πράξεως της Εκκλησίας, που έχυσε αίματα και ιδρώτες για να περιφρουρήση την καθολικότητα της «εν χρόνω». Ναι, αγαπητοί, με το νέο ημερολόγιο καταστράφηκε ένα τεράστιο οικοδόμημα. Καταλύθηκε η καθολικότητα της Εκκλησίας του Χριστού ώστε να παρουσιαζώμαστε διορθωτές του αγίου Πνεύματος...» (Ι. Μονής αγ. Κυπριανού και Ιουστίνης, Οφειλομένη απάντησις σε μιά συκοφαντία 1971 σ. 5).
24. Ούτω μεταξύ άλλων οι εν κoινωνία όντες μετά της Εκκλησίας ημών Καθηγούμενοι Γαβριήλ Διονυσιάτης και Βησαρίων Γρηγοριάτης, δι' ανοικτής Επιστολής απευθυνθείσης εν έτει 1968 προς τον τότε Πρωθυπουργόν Γ. Παπαδόπουλον (Βλ. «Όσιος Γρηγόριος» 1968 σ. 10-18 ), ο μοναχός Θεόκλητος Διονυσιάτης εν: «Αγιορειτική Βιβλιοθήκη» 1957 σ. 9, η εφημερίς «Ο Ορθόδοξος Τύπος» (Βλ. «ΟΤ» 1972, 15-9-72, 1973 φ. 181 σ. 1, 1974 φ. 201 σ. 2, φ. 206 σ. 2, 207 σ. 2) η «Αγιορειτική Βιβλιοθήκη,» 1958 σ. 124, 1959 σ. 1964 σ. 281), ο Σεβ. Μητροπολίτης Μηθύμνης κ. Ιάκωβος εν τω υπ' αυτού εκδιδομένω δελτίω «Η Οδός του Κυρίου» (Νοέμβριος 1973 σ....), ο Ηγούμενος της Μονής Λογγοβάρδας Πάρου αρχιμ. Φιλόθεος Ζερβάκος, όστις και σχετικόν υπέβαλεν από 15-6-1964 υπόμνημα προς την Ι.Σ. Εις την ως άνω θέσιν του Σεβ. Μηθύμνης αντετάχθη ο «Εκκλησιαστικός Αγών» 1974 φ. 81 σ. 3.
25. Ο Χ. Γεωργιόπουλος, Πρόεδρος του Ν.Σ.Κ. (1972 ) εν τη μνημονευθείση ήδη εισηγήσει αυτού προς την Κυβέρνησιν συμπεριέλαβε και την λύσιν ταύτην της επαναφοράς του παλ. ημερολογίου, αλλά μόνον ως έσχατον και διαζευκτικώς διατυπούμενον ενδεχόμενον, καίτοι υπεγράμμισεν ότι έπραξε τούτο μάλλον διά λόγους συστηματικής πληρότητος της εισηγήσεως αυτού, θεωρών αδύνατον την εφαρμογήν της λύσεως ταύτης. Την εισήγησιν ταύτην απεδέξατο, ως γνωστόν, τότε η Κυβέρνησις. Πρβλ. «Ελεύθερον Κόσμον» 13-2-1973.
26. Βλ. Εκκλησίας Ελλάδος, Το Παλαιοημερολογητικόν ζήτημα, εισήγησις... σ. 51.
27. Ενθ' ανωτ, σ. 30. Πρβλ. Χ. Παπαγεωργίου, ένθ' ανωτ. σ. 516.
28. Ένθ' ανωτ. σ. 30. Πρβλ. και Επιστολήν Γ. Παπαγιαννοπούλου, εν: «Αγιορειτική Βιβλιοθήκη» 1957σ.61-62.
|
|
|
