|
"ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΝΟΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΙΣ
ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ
ΚΑΤΑ ΤΕ ΤΗΝ ΓΕΝΕΣΙΝ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΙΝ ΑΥΤΟΥ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ"
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ Κ. ΠΑΡΑΣΚΕΥΑΪΔΗ,
† Αρχιεπισκόπου Αθηνών |
ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ ΠΕΜΠΤΟΝ
ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΤΟΥ ΠΑΛΑΙΟΗΜΕΡΟΛΟΓΙΤΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΕΝ ΕΛΛΑΔΙ
ΙΙ. ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΕΥΤΕΡΑ 1935-1947: Η ανταρσία των τριών Μητροπολιτών και αι μακροπρόθεσμοι συνέπειαι αυτής.
2. Η εκδήλωσις της στάσεως των τριών Μητροπολιτών, τα αίτια και η αντιμετώπισις αυτής υπό της Εκκλησίας.
Τους οίους ανεζήτουν ηγέτας αυτών Επισκόπους, κυρίως εν τη αλλοδαπή, οι εν
Ελλάδι παλαιοημερολογίται ανεύρον εν τοις προσώποις των τριών Μητροπολιτών
της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ελλάδος Δημητριάδος Γερμανού Μαυρομμάτη,
πρ. Φλωρίνης Χρυσοστόμου Καβουρίδου και Ζακύνθου Χρυσοστόμου Δημητρίου,
οίτινες είτε διότι επεδίωξαν την διά πραξικοπήματος επίλυσιν του παλαιοημερολογιτικού ζητήματος, είτε «άλλα έχοντες τω νω» ως πρόφασιν της στάσεώς των εχρησιμοποίησαν το ζήτημα του ημερολογίου. Ηγηθέντες θρησκευτικής τελετής και λιτανείας(371) των παλαιοημερολογιτών και ομιλήσαντες προς αυτούς εδημοσίευσαν διαγγέλματα και εκκλήσεις προς τον Κλήρον και τον λαόν, ταυτοχρόνως δε απέστειλαν προς την Ι. Σύνοδον δήλωσιν, δι' ης ανεκοίνουν ότι αποκόπτουσι του λοιπού πάσαν σχέσιν και εκκλησ. κοινωνίαν μετ' αυτής και της λοιπής Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος ως «εμμενούσης εις την ημερολογιακήν καινοτομίαν και ότι αναλαμβάνουσι την πνευματικήν ηγεσίαν και εκκλησιαστικήν ποιμαντορίαν των παλαιοημερολογιτών»(372).
Βασικήν εν προκειμένω σημασίαν κέκτηται η διακρίβωσις των κινήτρων, εξ ων
ωρμήθησαν οι διαληφθέντες τρεις Ιεράρχαι, δεδομένου ότι επί του σημείου τούτου
ποικίλαι διετυπώθησαν απόψεις. Ούτω διά μεν τον Δημητριάδος Γερμανόν ελέχθη
ότι βαθυτέρα αιτία της ενεργείας αυτού ταύτης υπηρξε το άσβεστον αυτού μίσος κατά
του Αρχιεπ/που Χρυσοστόμου, χρονολογούμενον αφ' ης εποχής εξελέγη ούτος
Προκαθήμενος της Εκκλησίας, θέσιν ην εποφθαλμία ο Δημητριάδος(373). Διά δε τον
πρ. Φλωρίνης Χρυσόστομον προυβλήθη ως ουσιαστικός λόγος της αποσχίσεως αυτού, η κατά του Αρχιεπ/που Χρυσοστόμου πικρία αυτού, διά την εκ μέρους της Ι. Συνόδου απόρριψιν του περί Ιεραποστολής σχεδίου αυτού και την ματαίωσιν της αναδείξεως αυτού εις Διευθυντήν Ιεραποστολής ως και διά τον μη διορισμόν αυτού ως Αρχιερατικού Επιτρόπου εν Πειραιεί(374). Κατά την «Ανάπλασιν» το κίνημα των τριών Αρχιερέων δεν ωφείλετο «εις ιδεολογίαν τινα»(375), ενώ έτεροι απέδιδον τούτο εις «γνωστούς ταπεινούς ιδιοτελείς σκοπούς»(376) και «εις προσωπικά και ταπεινά ελατήρια»(377) ή εις κούφον και εφάμαρτον φιλοδοξίαν(378). Σημειωτέον
ότι οι διαληφθέντες στασιασταί Μητροπολίται εν τη προκηρύξει αυτών προς τον εφημεριακόν κλήρον, επετέθησαν κατά του Αρχιεπ/που Χρυσοστόμου, εγκαλέσαντες τούτον επί διοικητική ανεπαρκεία(379), τούθ' όπερ επιβεβαιοί την άποψιν του Π. Τρεμπέλα, καθ' ην, πρωτεύων σκοπός των τριών αποστατών ήτο η ανατροπή του Αρχιεπ/που(380). Ομιλών επί του θέματος βραδύτερον ο Αρχιεπ/πος Σπυρίδων ισχυρίσθη ότι «το πείσμα ή η φιλοδοξία ώθησε και ανωτέρους τινάς κληρικούς, οίτινες διά της παρουσίας και του κύρους των προώθησαν επί μάλλον το κίνημα»(381), υπαινισσόμενος τους Ιεράρχας τούτους, ενώ συναφώς παρετηρείτο περί των δύο πρώτων εξ αυτών ότι ούτοι «επί 11 συναπτά έτη εν ενεργεία τυγχάνοντες ου μόνον αρχήθεν απεδέξαντο και προσυπέγραψαν την απόφασιν της Ιεραρχίας περί διορθώσεως του ημερολογίου και ετέλουν συμφώνως προς αυτό τας εορτάς εν ταις Μητροπόλεσιν αυτών, αλλά και ως Πρόεδροι των Επισκοπικών Δικαστηρίων και ως μέλη του τε Πρωτοβαθμίου και του Δευτεροβαθμίου
Συνοδικού Δικαστηρίου εδίκαζον και κατεδίκαζον επιβάλλοντες ποινάς κατά κληρικών παλαιοημερολογιτών επί φατρία και τυρεία και απειθεία προς τας αποφάσεις της Εκκλησίας περί Ημερολογίου(382). Δικαιολογούντες ούτοι την επί 11ετίαν όλην ανοχήν αυτών έναντι της ημερολογιακής μεταβολής ισχυρίσθησαν ότι «συνεμορφούντο κατ' εκκλησιαστικήν οικονομίαν προς την απόφασιν της πλειοψηφίας, ελπίζοντες συν τω χρόνω δυοίν θάτερον, ή την συμμόρφωσιν της μικράς κατ' αρχήν μερίδος των παλαιοημερολογιτών προς την απόφασιν της Εκκλησίας, ή την επαναφοράν υπό της Ιεραρχίας του παλαιού Ημερολογίου προς αποφυγήν σχίσματος εν τη Εκκλησία»(383).
Εν τούτοις υπεστηρίχθη σχετικώς ότι ήτο πιθανόν να ενήργησαν οι τρεις τη ενθαρρύνσει πολιτικών και εκκλησιαστικών προσώπων(384) και δη και του Ιω. Μεταξά(385) ή μελών της Κυβερνήσεως(386). Κατά την παλαιοημερολογιτικήν
άποψιν oι διαληφθέντες Αρχιερείς ωρμήθησαν εκ της αρχιερατικής αυτών συνειδήσεως προς υποστήριξιν των διωκομένων παλαιοημερολογιτών(387), οίτινες υπεδέχθησαν την πράξιν ταύτην ως ουρανόπεμπτον μάννα, πιστεύοντες ότι απ' εκείνης της ώρας έπαυον να είναι μία θρησκευτική οργάνωσις και ανυψούντο εις την τιμήν κανονικής Εκκλησίας εχούσης αποστολικήν διαδοχήν και κύρος(388). Οι ίδιοι οι στασιασταί εδήλωσαν, ότι εκινήθησαν εκ λόγων εθνικών, δογματικών και κανονικών(389).
Kαι ταύτα μεν ως προς τα βαθύτερα αίτια της ανταρσίας, ήτις όμως εξεδηλώθη ως εξής:
Από ημερών διεφαίνετο η πρόθεσις των τριών Μητροπολιτών όπως, τεθώσιν επί
κεφαλής της παλαιοημερολογιτικής παρατάξεως(390). Το γεγονός εκίνησε την
ανησυχίαν του Αρχιεπ/που Χρυσοστόμου, όστις παρεκάλεσε «τινάς των Σεβ. Συνοδικών ίνα επισκεφθώσιν αυτούς και αποτρέψωσιν από τοιούτου πραξικοπήματος»(391) Αλλ' εκείνοι παρέμειναν αμετάπειστοι. Ούτω τη Κυριακή 13/26 Mαΐου 1935, τελέσαντες την Θ. Λειτουργίαν εν τω παλαιοημερολογιτικώ Ι. Ναώ Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Κολοκυνθούς) ενώπιον πλήθους παλαιοημερολογιτών(392) διεκήρυξαν, ότι αναλαμβάνουσι την ηγεσίαν του αγώνος προς επαναφοράν του παλαιού ημερολογίου. Ταυτοχρόνως εξέδοσαν μακρόν
διάγγελμα «προς τον ευσεβή ορθόδοξον Ελληνικόν λαόν» εκτιθέντες τους λόγους, δι' ους απεσχίσθησαν της Εκκλησίας και επιτιθέμενοι λαύρως κατά του Αρχιεπ/που Χρυσοστόμου διά την υπ' αυτού γενομένην διόρθωσιν του ημερολογίου, καλούντες τους νεοημερολογίτας όπως αποκηρύξωσι το Γρηγοριανόν Ημερολόγιον ως αντορθόδοξον. Παρεμφερούς περιεχομένου διάγγελμα απηύθυναν οι στασιάσαντες Ιεράρχαι και προς τον ιερόν Κλήρον και τους μοναχούς της Εκκλησίας(393).
Τη επαύριον δι' εγγράφου αυτών, από 26-5-35, έχοντος την μορφήν «Διαμαρτυρίας και Δηλώσεως», επιδοθέντος διά δικαστικού κλητήρος προς την Ι. Σύνοδον, εγνώρισαν αυτή την απόφασιν αυτών, όπως διαμαρτυρηθώσι διά την ημερολογιακήν αλλαγήν και δηλώσωσιν, ότι διακόπτουσι του λοιπού «πάσαν σχέσιν και εκκλησιαστικήν επικοινωνίαν μετ' Αυτής εμμενούσης εις την ημερολογιακήν καινοτομίαν» και αναλαμβάνουσι «την πνευματικήν ηγεσίαν και ποιμαντορίαν του αποκηρύξαντος την διοικούσαν Εκκλησίαν, εκ πολυαρίθμων κοινοτήτων συγκειμένου ορθοδόξου Ελληνικού λαού, του εμμένοντος πιστού εις το πάτριον και ορθόδοξον Ιουλιανόν Ημερολόγιον» ελπίζοντες, ότι ούτω θα έπειθαν «την Ιεραρχίαν να επαναφέρη το πάτριον ημερολόγιον διά της προσχωρήσεως εις αυτό σύμπαντος του ορθοδόξου Ελληνικού λαού» ή θα εξεβίαζον ταύτην προς τούτο(394). Σημειωτέον ότι επλανάτο ήδη η φήμη ότι τους 3 έμελλον να ακολουθήσωσιν εν τη ανταρσία περί τους 25 εν όλω Μητροπολίται(395).
Η ΔΙΣ συνελθούσα εκτάκτως τη πρωΐα της 27ης Μαΐου 1935 επληροφορήθη διά
στόματος του. Μακ. Αρχιεπ/που και Προέδρου αυτής την «θλιβερωτάτην αιτίαν»
της συγκλήσεως αυτής(396). Εισηγούμενος επί του ανακύψαντος θέματος ο Μακαριώτατος, αφού εν αρχή υπεγράμμισε τας ομοιότητας, ας ενεφάνιζεν η ανταρσία των τριών Αρχιερέων «προς το κατά το 1908 κίνημα κατά της Ι. Συνόδου του μακαρίτου πρ. Λαρίσης Αμβροσίου καθαιρεθέντος, και του νυν Δημητριάδος Γερμανού, διαφυγόντος την καθαίρεσιν», υπέμνησε την μη προφθάσασαν να εκδηλωθή διασπαστικήν κίνησιν των Δημητριάδος Γερμανού και Ζακύνθου Χρυσοστόμου επί δικτατορίας Παγκάλου και εν συνεχεία κατέθεσεν «εφημερίδας εν αις υπάρχει ανακοινωθεν των παλαιοημερολογιτών περί των συμβάντων κατά την χθεσινήν συγκέντρωσιν αυτών εν τω ναώ της Κοιμήσεως της Θεοτόκου εν Κολωνώ» ως και δύο φυλλάδια, επιγραφόμενα το μεν «Προκήρυξις προς τον Κλήρον και τους Μοναχούς της Εκκλησίας της Ελλάδος», το δε «Διάγγελμα προς τον λαόν», αμφότερα εκδοθέντα υπό των τριών Μητροπολιτών άτινα και ανεγνώσθησαν. Συνεχίζων ο Αρχιεπ/πος υπεγράμμισε την προσπάθειαν των στασιαστών, όπως επιτεθώσι προσωπικώς κατ' αυτού και ανήρεσε τας σχετικάς αυτών αιτιάσεις(397). Επηκολούθησε μακρά διαλογική συζήτησις, καθ' ην ανεγνωρίσθη ως λίαν επικίνδυνος η τροπή, ην ελάμβανε το παλαιοημερολογιτικόν ζήτημα και ετονίσθη η ανάγκη της αμέσου αντιμετωπίσεως της δημιουργηθείσης σοβαράς καταστάσεως ένεκα της σημειωθείσης «ανταρσίας» των τριών Μητροπολιτών. Συναφώς ο Μητροπολίτης Ύδρας Προκόπιος ετόνισεν ότι «μέχρι σήμερον (το παλ/κόν) ήτο ζήτημα ολίγων αλητών μοναχών και μερικών κομματαρχίσκων. Από σήμερον όμως προσλαμβάνει σοβαρωτάτην μορφήν»(398).
Αποφάσει της Ι. Συνόδου τριμελής Επιτροπή εκ των Μακ. Χρυσοστόμου, Φθιώτιδος Αμβροσίου και Σάμου Ειρηναίου επεσκέφθη, συνεδριαζούσης εισέτι της ΔΙΣ, τον Υπουργόν Θρησκευμάτων, Δ. Χατζίσκον, επανελθούσα δ' εν τη αιθούση συνεδριών ανεκοίνωσεν ότι συνηντήθη μετ' αυτού ως και μετά του Πρωθυπουργού, Π. Τσαλδάρη κατά δε την συνάντησιν ταύτην «ανωμολογήθη εκ μέρους των κυβερνητών ότι τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά και ότι πρέπει να ληφθούν τα δέοντα μέτρα, ανεγνωρίσθη δε το δίκαιον της Εκκλησίας»(399).
Ακολούθως η Ι. Σύνοδος έλαβε την απόφασιν: α) όπως καταστήση υποδίκους ενώπιον της Εκκλησ. Δικαιοσύνης τους τρεις κινηματίας Μητροπολίτας, εντειλαμένη την διενέργειαν κατ' αυτών τακτικών ενόρκων ανακρίσεων(400). επί τυρεία, φατρία, παρασυναγωγή και αποσχίσει από της Εκκλησίας, β) όπως το αρμόδιον Δικαστήριον συνέλθη τη 30ή Μαΐου ώρα 7 μ.μ. «ενώπιον του οποίου να κληθώσι και απολογηθώσιν οι αποσκιρτήσαντες», γ) όπως παρακληθή το Υπουργείον Θρησκευμάτων ίνα προστατεύση την κανονικήν και νόμιμον Εκκλησίαν διά παρακωλύσεως των τριών Μητροπολιτών από της τελέσεως αντικανονικών πράξεων και δη και χειροτονιών(401), δ) όπως διά τηλεγραφικής Εγκυκλίου ανακοινωθή τοις Ιεράρχαις το θλιβερόν γεγονός και ε) όπως δημοσιευθή εις τον τύπον σχετικόν ανακοινωθέν(402). Κατά την συνεδρίαν της επομένης 28-5-1935 ελήφθησαν συμπληρωματικώς αι εξής αποφάσεις: α) όπως τηλεγραφικώς αναγγελθή η στάσις προς το Οικουμεν. Πατριαρχείον(403), β) όπως εκδοθή διάγγελμα της Ι.Σ. προς τον Ελληνικόν λαόν(404) και γ) όπως παρακληθή η Κυβέρνησις ίνα εφαρμόση τους κειμένους νόμους(405). Ανεβλήθη δε η λήψις αποφάσεως επί προτάσεως του Μητροπολίτου Άρτης Σπυρίδωνος υποστηριζομένης
και υπό του Κυβερν. Επιτρόπου, όπως οι δύο Μητροπολιτικοί Θρόνοι Δημητριάδος και Ζακύνθου κηρυχθώσιν εν χηρεία και ορισθώσι τοποτηρηταί(406). Το μέτρον τούτο, εν συνδυασμώ προς την, εν τη προς τον Ελληνικόν Λαόν εγκυκλίω της Ι.Σ., περιληφθείσαν ευχήν όπως ο Θεός «συνετίση και φωτίση αυτούς (τους αποστάτας) και οδηγήση πάλιν προς την Εκκλησίαν», απετέλει σαφή ένδειξιν των προθέσεων της Ι. Συνόδου όπως δεχθή τυχόν επιστρέφοντας εις τους κόλπους της Εκκλησίας τους τρείς σττασιάσαντας Μητροπολίτας προς αποφυγήν παγιώσεως του σχίσματος. Αλλ' η ελπίς αύτη απεδείχθη ματαία τε και φρούδη, ήδη δε οι τρεις ενεφανίζοντο ως «Σύνοδος» υπό Πρόεδρον τον Δημητριάδος Γερμανόν, όστις υπέγραψε το από 31 Μαΐου/13 Ιουνίου 1935 έγγραφον αυτής προς την Ι. Σύνοδον της Εκκλησίας της Ελλάδος δι' ου, επαναλαμβάνων την υπό των 3 Μητροπολιτών αποκήρυξιν της Διοικούσης Εκκλησίας ως σχισματικής (26-5-35 ), ηρνείτο πάσαν δικαιοδοσίαν αυτής επ' αυτών, συγκροτούντων «την Ι. Σύνοδον της Εκκλησίας των ορθοδόξων χριστιανών των ακολουθούντων το πάτριον Εκκλησ. Εορτολόγιον και ήτις έχει αναγνωρισθή υπό του Κράτούς».
Ενώ είχε συγκληθή διά το εσπέρας της 30-5-1935 το Συνοδικόν δι' Αρχιερείς
Δικαστήριον, τη πρωΐα της ιδίας ημέρας συνήλθεν η ΔΙΣ εις τακτικήν συνεδρίαν.
Κατ' αυτήν ο Μητροπολίτης Ύδρας Προκόπιος υπέβαλεν, εξ ονόματος και των
απουσιαζόντων Συνοδικών μελών Σάμου Ειρηναίου και Ακαρνανίας Ιεροθέου το
από 29-5-1935 υπόμνημα, δι' ου εδήλουν ότι «μη δυνάμενοι να συμμορφωθώσι προς την υπό της πλειοψηφίας της Ι. Συνόδου χαραχθείσαν γραμμήν ως προς το ζήτημα της αντιμετωπίσεως των αποσχισθέντων Μητροπολιτών Δημητριάδος Γερμανού, πρ.Φλωρίνης Χρυσοστόμου και Ζακύνθου Χρυσοστόμου, και αναλογιζόμενοι τας ευθύνας, ας επιβάλλει η στάσις αύτη, ευρίσκονται εις την ανάγκην να υποβάλωσι προς την Ι. Σύνοδον τας παραιτήσεις των από των Συνοδικών αυτών καθηκόντων»(407).
Ειδικώτερον, εν τω εαυτών υπομνήματι οι διαληφθέντες τρεις Συνοδικοί Μητροπολίται, αφού εν αρχή επέκρινον τόσον τους τρεις αποστάτας, όσον, και κυρίως, την Πολιτείαν διά την μέχρι τότε ασαφή στάσιν αυτής έναντι του παλ/κού ζητήματος(408), εδήλουν ότι, προ του κινδύνου να παραμείνη έκθετος οιαδήποτε και δη και καταδικαστική απόφασις του Εκκλησ. Δικαστηρίου, άτε της Πολιτείας διατηρούσης τας επιφυλάξεις αυτής ως προς την εκτέλεσιν ταύτης, προυτίμων όπως παραιτηθώσι των θέσεων αυτών ως Συνοδικών, τοσούτω μάλλον καθ' όσον διέβλεπον ότι, υπό τας συνθήκας εκείνας «και μετά την καταδίκην και τον εντεύθεν σάλον, το ζήτημα θα μένη άλυτον και η φθορά του γοήτρου της Εκκλησίας θα είναι ανυπολόγιστος». Εν κατακλείδι οι τρεις ούτοι Συνοδικοί υπεδείκνυον ως πρεπωδεστέραν λύσιν προς έξοδον εκ του αδιεξόδου, πρώτον μεν την σαφή και γραπτήν δήλωσιν της Κυβερνήσεως περί του «ότι η λύσις του παλαιοημερολογιακού ζητήματος θα είναι εκείνη την οποίαν κατ' επανάληψιν η Ιεραρχία εβεβαίωσε διά των αποφάσεών της» δεύτερον δε την κατόπιν τούτου πρόσκλησιν των αποστατησάντων; όπως επιστρέψωσιν εις την κανονικήν οδόν, και εν τυχόν αρνήσει αυτών την καθαίρεσιν αυτών και την, συνδρομή της Πολιτείας, εκτέλεσιν της αποφάσεως ταύτης (409).
Η Ι. Σύνοδος όμως εθεώρησε νόμω αβάσιμον την ούτω υποβληθείσαν παραίτησιν
και δεν απεδέχθη ταύτην, εκάλεσε δε τους τρεις Συνοδικούς Ιεράρχας «ίνα προσέλθουν εις το Δικαστήριον και τα Συνοδικά των καθήκοντα»(410).
Το εσπέρας της ιδίας ημέρας και παρά το επικρατούν δυσμενές κλίμα(411) συνήλθεν ερήμην των κατηγορουμένων(412) το Πρωτοβάθμιον Συνοδικόν δι' Αρχιερείς Δικαστήριον υπό την προεδρίαν του Μητροπολίτου Κερκύρας Αλεξάνδρου,
όπερ, μετά την ενώπιον αυτού ανάγνωσιν της εισηγήσεως του Μητροπολίτου
Κοζάνης Ιωακείμ, συσκεφθέν επί ενστάσεως του αναπληρωτού Κυβερνητικού
Επιτρόπου καθηγ. Λ. Φιλιππίδου, περί μη νομίμου συγκροτήσεως αυτού, άτε
απουσιαζόντων τεσσάρων εκ των μελών αυτού(413), απέρριψε ταύτην «θεωρήσαν εαυτό νομίμως συγκεκροτημένον» καθόσον εκρίθη. ότι οι απουσιάζοντες εξηκολούθουν να είναι μέλη της ΔΙΣ, συνεπώς δε και του Δικαστηρίου τούτου, ενώ ο σχετικός νόμος δεν ώριζεν, ότι απητείτο ολομέλεια προς έκδοσιν αποφάσεως. Μετά την κατά τα άνω απόρριψιν της ενστάσεως, ο αναπληρωτής Κυβερνητικός Επίτροπος εδήλωσεν απεριφράστως «ότι έχει εντολήν της Κυβερνήσεως να αποχωρήση εν τοιαύτη περιπτώσει και ότι η Κυβέρνησις δεν θα εκτελέση απόφασιν Δικαστηρίου μη νομίμως συγκεκροτημένου»(414). Κατόπιν τούτου το Δικαστήριον ανέβαλε την εκδίκασιν της υποθέσεως έως ου η Ι. Σύνοδος λάβη σχετικήν απόφασιν. Πράγματι δε η εκτάκτως συγκληθείσα τη πρωΐα της επομένης 31-5-1935 ΔΙΣ κυμανθείσα μεταξύ δύο τελικών προτάσεων, ήτοι α) του να κληθώσιν αναπληρωταί των απεχόντων προς νόμιμον συγκρότησιν του Δικαστηρίου και β) του να υποβληθή ερώτημα προς το Ν.Σ.Κ. περί του τρόπου νομίμου συγκροτήσεως του Δικαστηρίου, τελικώς προέκρινε, κατά πλειοψηφίαν, την πρώτην λύσιν. Παραλλήλως η Ι. Σύνοδος εκήρυξε χηρευούσας τας Μητροπολιτικάς έδρας Δημητριάδος και Ζακύνθου, ο δ' Αρχιεπίσκοπος ώρισε Τοποτηρητάς εν αυταίς, θεωρήσασα ότι οι μέχρι τούδε κατέχοντες αυτάς οίκοθεν απεσχίσθησαν της Εκκλησίας της Ελλάδος, διακόψαντες πάσαν σχέσιν και κοινωνίαν προς την Ι. Σύνοδον και .την λοιπήν Ιεραρχίαν αποκόψαντες αυτοί εαυτούς απ' αυτής και μη αποτελούντες πλέον, κατά τας δηλώσεις και τας πράξεις των, μέλη της Ιεραρχίας(415).
Επειδή δε οι τρεις παραιτηθέντες συνοδικοί, παρά την μη αποδοχήν υπό της Ι. Συνόδου της παραιτήσεως αυτών, επέμειναν εις ταύτην, η ΔΙΣ, μη αποκρύπτουσα την πικρίαν αυτής, απεδέξατο ταύτην εν τη συνεδρία της 4-6-1935 κατόπιν και της δηλώσεως του Κυβερνητικού Επιτρόπου ότι, κατά την γνώμην της Κυβερνήσεως, δύναται να γίνη αύτη αποδεκτή(416). Ούτως εκλήθησαν ως νέοι Συνοδικοί οι Μητροπολίται Τρίκκης και Σταγών Πολύκαρπος, Γυθείου και Οιτύλου Διονύσιος και Ελασσώνος Καλλίνικος, οίτινες και ανέλαβον τα καθήκοντα αυτών εν τε τη Ιερά Συνόδω και τω Δικαστηρίω, καλυφθείσης εν τω μεταξύ, διά του εν τάχει εκδοθέντος Α.Ν. της 12/12 Ιουνίου 1935 «περί τροποποιήσεως του Καταστατικού Νόμου 5187 της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ελλάδος»(417) της δυνατότητος υποβολή, υπό Συνοδικού τινος μέλους, παραιτήσεως εκ των Συνοδικών καθηκόντων διά πάσαν αιτίαν.
Σημειώσεις
371. Παρά την πλατείαν του αγ. Κων/νου Κολωνού. Βλ. «Εκκλησίαν» 1935 σ. 192.
372. «Εκκλησία» 1935 σ. 175.
373. Πρβλ. Χρ. Νεαμονιτάκη, Χρυσόστομος Α' Παπαδόπουλος... σ. 64. Τω λόγω τούτω και ηκολούθησεν ούτος έκτοτε στάσιν σαφώς αντιπολιτευτικήν των πράξεων του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου, εναντιωθείς και εις την εις Επίσκοπον προαγωγήν του Μ. Πρωτοσυγγέλου της Ι. Αρχιεπισκοπής, γενομένην παρανόμως, διά καταθέσεως σχετικής, επί ακυρώσει της εκλογής, προσφυγής ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. ΚώΔΙΣ, 1935 - 1936 σ. 147. Πρβλ. και «Πάνταινον» 1935 σ. 387 ένθα άρθρον υπό τον τίτλον: «Η φιλαρχία του Δημητριάδος». Αρχιμ. Θ. Στράγκα, ένθ' ανωτ.τ.Γ' σ.2035 επ. Ιωακείμ, Μητροπολίτου Δημητριάδος, Το Παλαιοημερολογητικόν ζήτημα εν Ελλάδι, 1952 σ. 17 επ., «Εκκλησίαν» 1935 σ. 197. Διά τον Δημητριάδος Γερμανόν κατηγγέλθη ότι ηγείτο ομάδος προσκειμένων εις το Λαϊκόν Κόμμα Μητροπολιτών, αποσκοπών εις την, διά κυβερνητικής επεμβάσεως, ανατροπήν του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου και εις την εκλογήν αυτού ως Αρχιεπισκόπου. (Βλ. «Ανεξάρτητον» 29-5-1935 ). Το κίνημα τούτο εφέροντο υποστηρίζοντες οι Μητροπολίται Ακαρνανίας Ιερόθεος, Ύδρας Προκόπιος, Σάμου Ειρηναίος, Μαντινείας Γερμανός, Ζακύνθου Χρυσόστομος, Κεφαλληνίας Γερμανός και Δρυϊνουπόλεως Βασίλειος.
374. Ιωακείμ, Μητροπολίτου Δημητριάδος, ένθ' ανωτ. σ. 18 - 19. Αρχιμ. Θ. Στράγκα, ένθ' ανωτ. τ. Γ' σ. 12026. Πρβλ. και «Ανεξάρτητον» 29-5-35.
375. «Ανάπλασις» 1935 σ. 153. Ομιλών σχετικώς εν έτει 1937 ο «πρ. Φλωρίνης» υπεστήριξεν ότι ανέλαβε την πρωτοβουλίαν όπως ηγηθή των παλαιοημερολογιτών προς στήριξιν του κύρους του Οικουμεν. Πατριαρχείου και της Εκκλησίας της Ελλάδος και προς περιστολήν των ακροτήτων «εις ας εξετρέπετο ο ημερολογιακός αγών, αφεθείς άνευ ποιμαντορικής καθοδηγήσεως, των επί κεφαλής τούτου αγιορειτών ιερέων, ελλείψει θεολογικής και κανονικής μορφώσεως, προβαινόντων αντικανονικώς εις αναμυρώσεις των τέκνων των νεοημερολογιτών επί βλάβη του αγώνος και μειώσει του ορθοδόξου κύρους αυτού» (Βλ. εν: Θεοδωρήτου Μοναχού : Το ημερολογιακόν σχίσμα δυνάμει ή ενεργεία; σ. 28).
376. Το Παλαιοημερολογητικόν. Έκδοσις Αποστολ. Διακονίας σ. 14. 377.- Ούτω Μητροπολίτης Θηβών Συνέσιος. Βλ. Κώ ΔΙΣ, 1935 - 1936 σ. 170. 378.- Πολυκάρπου, Μητροπολίτου Μεσσηνίας:Εκκλησ.Απομνημονεύματα σ.129.
379. Βλ. αντίκρουσιν παρά του πρ. Καλαβρύτων Τιμοθέου, εν: «Έκκλησις προς τους αποστάτας Ιεράρχας» («Εκκλησία» 1935 σ. 172 - 173 ). Αλλά και ο παλαιοημερολογίτης «Επίσκοπος» Βρεσθένης Ματθαίος Καρπαθάκης εν έτει 1943 παρεδέχθη ότι οι Δημητριάδος και πρ.Φλωρίνης «εξ εμπαθείας και φθόνου προς τον Αρχιεπίσκοπον Χρυσόστομον ήλθον εις την Ορθοδοξίαν,.ελπίσαντες ότι θα εκέρδιζαν το παιχνίδι... και θα εξεθρόνιζαν τον Αθηνών δια να ανέλθη ο Δημητριάδος και θα ετοποθετείτο ο Φλωρίνης Πρόεδρος της Απ. Διακονίας ο δε Ζακύνθου Χρυσόστομος Αρχιερεύς Πειραιώς... Ματθαίου, Ποιμαντ. Εγκύκλιος 12-10-1943 σ. 10).
380. Βλ. Π. Τρεμπέλα, Ο Χρυσόστ. Παπαδόπουλος ως Αρχιεπ/πος εν: «Εκκλησία» 1968 σ. 537.
381. «Εκκλησία» 1950 σ. 395.
382. Δωροθέου Μητροπολίτου Λαρίσης, Η νομοκανονική θέσις... εν: Νομοκανονικαί Έρευναι σ. 189. Πρβλ. και Εγκύκλιον Ι. Συνόδου Γ.Ο.Χ. (Κερατέας) σ.7.
383. Μητροπολιτώιν Δημητριάδος Γερμανού, πρ. Φλωρίνης Χρυσοστόμου, Ζακύνθου Χρυσοστόμου, Διασάφησις... σ. 4. Πρβλ. «Εφημερίδα των Ελλήνων, 28-5-1935 ένθα δηλώσεις των τριών Μητροπολιτών.«Βραδυνήν» 27-5-35.
384. ΚώΔΙΣ, 1935 - 1936 σ. 169. 385. «Νέος Κόσμος»της 28-5-1935.
386. «Εφημερίς των Ελλήνων» της 28-5-35, σ. 1. Πρβλ. και Αρχιμ. Ανθ. Ρούσσα, ένθ' ανωτ. σ. 24.
387. Το Α' Πανελλαδικόν Συνέδριον... σ. 4.
388. «Η πανηγυρική δικαίωσις του αγώνος μας», εν: «Η Φ.Ο.» 1949 φ. 67 σ. 3. 389.- «Εφημερίς των Ελλήνων» 28-5-1935 σ.3 «Η Πρωΐα» 26-5-1935 σ. 4, «Η Βραδυνή» 28-5-1935.
390. «Καθημερινή» 28-5-35.
391. ΚώΔΙΣ, 1935-1936 σ. 166. Παλαιοημερολογιτικοί εξ άλλου κύκλοι επίεζον τους τρεις όπως αναλάβωσι πρωτοβουλίαν. Βλ. Σ. Καραμήτσου - Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 115 - 118.
392. Ούτοι εξετράπησαν εις ύβρεις και αράς κατά της Εκκλησίας και της Ι. Συνόδου ζητήσαντες την αποκήρυξιν του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου και την επαναφοράν του παλαιού ημερολογίου. («Εκκλησία» 1935 σ. 193). Εξ άλλου κατά την «Εφημερίδα των Ελλήνων» της. 28-5-1935 εις την Θ. ταύτην Λειτουργίαν παρέστησαν και «όλοι οι εν Αθήναις παλαιοημερολογίται ιερείς, πολλοί μοναχοί και πλήθος λαϊκών παλαιοημερολογιτών, οι οποίοι προσερχόμενοι εις τους άλλους χωριστούς ναούς των δια να παρακολουθήσουν την συνηθισμένην λειτουργίαν της Κυριακής, εμάνθανον από τας επιτροπάς των τι επρόκειτο να γίνη και έσπευδον όλοι εις τον ναόν .της Κοιμήσεως εις τον Κολωνόν». Βλ. και «Καθημερινήν» 28-5-35.
393. «Έθνος» 27-5-1935 σ. 5, «Νέος Κόσμος» 28-5-1935 σ. 1, «Εφημερίς των Ελλήνων» 28-5-1935 σ. 1, «Η Πρωΐα» 28-5-1935 σ. 4. «Ο Τύπος» 28-5-1935 . Πρβλ.επίσης των Σεβ. Μητροπολιτών της Αυτοκεφάλου Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδος Δημητριάδος Γερμανού, πρ. Φλωρίνης Χρυσοστόμου και Ζακύνθου Χρυσοστόμου: Διάγγελμα προς τον ευσεβή Ορθόδοξον Ελληνικόν λαόν περί του Εκκλησ. Ημερολογίου. Αθήναι 1935. Βλ. ωσαύτως των Σεβ. Μητροπολιτών της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Ελλάδος Δημητριάδος Γερμανού, πρ. Φλωρίνης Χρυσοστόμου: και Ζακύνθου Χρυσοστόμου, Προκήρυξις προς τον εφημεριακόν Κλήρον και τους Μοναχούς της Ορθοδόξου Ελληνικής Εκκλησίας περί του ζητήματος του Εκκλησ. Ημερολογίου. Αθήναι 1935. Ι. Κωνσταντινίδου, Η Εκκλησία των Αθηνών, σ. 14 και Διάγγελμα του Ζακύνθου Χρυσοστόμου προς το εαυτού ποίμνιον, υφ' ημερομηνίαν 13/26 Μαΐου 1935.
394. Το πλήρες κείμενον -αυτού βλ. εν : Δ. Πετρακάκου, Νομοκανονικαί Ενασχολήσεις σ. 157 - 158. Πρβλ. Β. Ατέση, Επίτομος Επισκοπική Ιστορ. Β' σ. 177 επ. Κατά τον. Δ. Πετρακάκον το περιεχόμενον και μόνον της εν λόγω Δηλώσεως, καθώς και της από 31-5-1935 ομοίας της «Ι Συνόδου» των ακολουθούντων το πάτριον ημερολόγιον, ήρκει προς επιβολήν τοις τολμητίαις της ποινής της καθαιρέσεως. (Βλ. Δ. Πετρακάκου, Νομοκανονικαί ενασχολήσεις σ. 157 ). Αλλ' ενώ διά της ως άνω Δηλώσεως αυτών εδήλουν oι τρεις Μητροπολίται ότι αποσχίζονται της Εκκλησίας, εν τούτοις ότε την επομένην το ανακοινωθέν της Ι.Σ. απεκάλεσε τούτους σχισματικούς και αντάρτας, διεμαρτυρήθησαν αρνηθέντες τους χαρακτηρισμούς τούτους. («Λαϊκός Αγώ ν» 28-5-35, «Αθηναϊκή» 28-5-35). Πρβλ. και την από 20-12-72 Εγκύκλιον της «Ι.Σ. των Γ.Ο.Χ.» (κυρού Αρχιεπ/που Ματθαίου) σ. 3. Ομοίως Σ. Καραμήτσου - Γαμβρούλια, ένθ' ανωτ. σ. 119-121. Βλ. και Χρυσοστόμου, Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης, Το Ημερολόγιον εν σχέσει προς την Ορθόδοξον Ανατολικήν Εκκλησίαν, εν: Υπομνήματα-Επιστολαί-Απολογίαι σ. 9, Του αυτού: Κρίσεις επί της σημερινής καταστάσεως... σ. 76 Παρομοίας Εγκυκλίους απέστειλαν οι δύο εξ αυτών και προς τα χριστεπώνυμα πληρώματα. των Ι. Μητροπόλεων Δημητριάδος και Ζακύνθου αξιούντες όπως ταύτα παραμείνωσι πιστά εις τους Ποιμενάρχας αυτών. (Βλ. ΚώΔΙΣ, 1935 - 1936 σ. 175. «Εκκλησίαν» 1935 σ. 194). Ομοίως απέστειλαν σχετικά έγγραφα και προς τας ορθοδόξους Εκκλησίας, το Υπουργείον Εθν. Παιδείας, την Ι.Σύνοδον κ.λ.π. Βλ. και Χρυσοστόμου, Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης, Το Ημερολόγιον εν σχέσει... σ. 10.
395. «Βραδυνή» 27-5-35. Ο «πρ. Φλωρίνης» εν δηλώσεσιν αυτού προς την εφημερίδα «Ανεξάρτητος» κατωνόμασε τους Μητροπολίτας Δράμας Βασίλειον, Ύδρας Προκόπιον, Κασσανδρείας Ειρηναίον, Θήρας Άνθιμον, Δρυϊνουπόλεως Βασίλειον, Ελευθερουπόλεως Σωφρόνιον, Χαλκίδος Γρηγόριον, Θεσσαλιώτιδος Ιεζεκιήλ και Τρίκκης Πολύκαρπον ως όντας δεδηλωμένους υποστηρικτάς των 3 ανταρτών. «Ανεξάρτητος» 29-5-35.
396. Kαι η Θεολογική Σχολή, συνελθούσα εις έκτακτον συνεδρίαν (29-5-35 ), εξέφρασε μεταξύ των άλλων την λύπην αυτής διά το κίνημα, διεκήρυξεν ότι η μεταβολή του ημερολογίου δεν θίγει τα δόγματα και τας παραδόσεις της Εκκλησίας, διετράνωσε την πεποίθησιν αυτής ότι η Εκκλησία εν συνεργασία μετά της Πολιτείας θα θέση οριστικόν τέρμα εις το παλαιοημερολογιτικόν και απηύθυνε θερμήν σύστασιν προς τον ελληνικόν λαόν όπως κλείση τα ώτα του εις τα κηρύγματα της ανταρσίας Βλ. «Εκκλησίαν» 1935 σ. 173-174 και Ψήφισμα της Ακαδημίας Αθηνών (1-6-35 ), εν: «Εκκλησία» 1935 σ. 177 - 178, ως και των φοιτητών και ιερέων. («Ιερός Σύνδεσμος» Περίοδ. Ε', τ. ΙΙ, 9-6-35 σ. 85 ). Το Οικουμενικόν Πατριαρχείον διά τηλεγραφήματος εξέφρασε την οδύνην της Μεγ.του Χριστού Εκκλησίας και την φρίκην αυτής διά το τόλμημα («Εκκλησία» 1935 σ.176), ο δε «Πάνταινος» την θλίψιν του Αλεξανδρινού Θρόνου διά το άφρον πραξικόπημα των τριών Αρχιερέων («Πάνταινος» 1935 σ. 355 ). Oι αποστατήσαντες δι' ανακοινώσεως αυτών εξέφρασαν την κατάπληξίν των και την βαθυτάτην θλίψιν των διά το ανακοινωθέν της Θεολογικής Σχολής (Βλ. «Η Πρωΐα» 31-5-1935 σ. 1) υπερμαχούντες των απόψεων αυτών. Δι' ετέρας ανακοινώσεως κατεφέρθησαν κατά του ψηφίσματος του Ιερού Συνδέσμου. Βλ. και σχόλιον εν: «Ανάπλασις» 1935 σ. 67, ένθα οι τρεις Μητροπολίται χαρακτηρίζονται ως εμφανισθέντες «υπό του παλαιοημερολογιτισμού την ευσεβοφανή καλύπτραν». Παραλλήλως και η «Ορθοδοξία» έγραφεν: «Η σταγών ωρθώθη κατά του ωκεανού, η στιγμή κατά της αιωνιότητος. Η χειρ απεκόπη από του σώματος και απεσπάσθη από την εστίαν της ψυχής... Οι σύμμαχοι της Εκκλησίας, oι διάκονοί της, oι υπερασπισταί αυτής εγένοντο οι υπονομευταί αυτής...», («Ορθοδοξία» 1935 σ. 215-216 ). Πάντως η κρισιμότης των περιστάσεων ωδήγησέ τινας Ιεράρχας εις την σκέψιν ότι τυχόν παραίτησις του Αρχιεπ/που Χρυσοστόμου θα εγεφύρου το χάσμα («Ακρόπολις» 29-5-35 ). Σύσσωμος, μετ' αναξίας λόγου εξαιρέσεως, ο τύπος ετάχθη κατά των 3 Μητροπολιτών. Ούτω βλ. «Αθηναϊκήν» 28-5-35, «Εστίαν» 28-5-35, «Έθνος» 28-5-35», «Αθηναϊκά Νέα» 28-5-35. «Καθημερινήν» 29-5-35, Ο Σπ. Μελάς απεκάλεσε τους 3 Μητροπολίτας «ιδιοτελείς, εμπαθείς, πετεινόμυαλους και απάτριδας» οίτινες «δεν διστάζουν καθόλου ν' ανάψουν την πιο φρικτή πυρκαϊά στην Ελλάδα, να την παραδόσουν στα νύχια του πιο αγριου εμφυλίου πολέμου...» Βλ. «Αθηναϊκά Νέα» 28-5-35.
397. ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 166-167. Λόγω της σαφούς προσωπικής κατά του Αρχιεπ/που επιθέσεως των τριών Μητροπολιτών oι εφημέριοι της Ι. Αρχιεπ/πής Αθηνών, συνελθόντες συνέταξαν ψήφισμα συμπαραστάσεως προς τον Αρχιεπ/πον, όπερ επέδωκε προς την Ι. Σύνοδον πολυμελής επιτροπή αυτών. Βλ. ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 173. Πρβλ. και «Εκκλησίαν» 1935 σ. 175, «Πρωΐαν» 31-5-1935 σ. 1-2.
398. ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 17 επ. Βλ. και Ι. Κωνσταντινίδη, Η Εκκλησία των Αθηνών σ. 14. και σχόλια του Τύπου υπέρ της ενότητος εν: «Πρωΐα» 28-5-35, «Βραδυνή» 28-5-35, «Ακρόπολις» 28-5-35. Βλ. ωσαύτως Π. Παναγιωτάκου - Σ. Αλεξανδροπούλου, Το Ελληνικόν παλ/κόν ζήτημα σ. 12, ένθα η ανταρσία των τριών Μητροπολιτών χαρακτηρίζεται ως προσδούσα εις το κίνημα «δυσάρεστον εθνικώς τροπήν». Χαρακτηριστικώς παρετήρησε και ο Αρχιεπ/πος Χρυσόστομος ότι «τοιαύτα κινήματα είναι από τα φοβερώτερα εν τη Εκκλησία. Το διάβημα τούτο των αδελφών προκαλεί κατάπληξιν. Ήναψαν πυρκαϊάν, η οποία δεν γνωρίζομεν πού θα καταλήξη. Σήμερον έχομεν την δήλωσίν των ότι αποσχίζονται από της Εκκλησίας και αποκηρύττουν την Ι. Σύνοδον. Αύριον τα ελατήρια και οι σκοποί των ενδέχεται να τους οδηγήσουν και εις άλλα άτοπα» (ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 172).
399. ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 173. Σημειωτέον ότι ο Υπουργός Εθν. Παιδείας Δ. Χατζίσκος υπεσχέθη ότι θα εκάλει παρ' αυτώ αυθημερόν τους τρεις Μητροπολίτας και θα συνίστα αυτοίς τα δέοντα. «Καθημερινή» 28-5-35, «Ακρόπολις» 28-5-35, «Ελλ. Μέλλον» 28-5-35, «Ελεύθερον Βήμα» 28-5-1935. Η συνάντησις αύτη εγένετο, καθ' ην οι τρεις διεβεβαίωσαν τον Υπουργόν ότι η ενέργεια αυτών δεν στρέφεται κατά της Κυβερνήσεως. Βλ. «Ακρόπολιν» 30-5-1935.
400. Ανακριτής ωρίσθη ο Μητροπολίτης Γόρτυνος Προκόπιος Τζαβάρας, όστις επελήφθη αμέσως του έργου του. (ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ.177). Βλ. «Εστίαν» 28-5-35. Προς τούτον απήντησαν τηλεγραφικώς oι κατηγορούμενοι, ότι διέκοψαν πάσαν σχέσιν μετά της διοικούσης Ι.Σ. ως σχισματικής και ηρνήθησαν ίνα εμφανισθώσιν. (Πρβλ. «Αθηναϊκά Νέα» 28-5-35, «Τύπον» 28-5-35, «Αύριον» 28-5-35, «Καθημερινήν» 29-5-35. Αρχιμ. Θ. Στράγκα ένθ' ανωτ. τ. Γ' σ. 2038). Υπήρχε πάντως η δήλωσις του Υπουργού Εθν. Παιδείας Δ. Χατζίσκου ότι «η Κυβέρνησις θα. εφαρμόση οπωσδήποτε την απόφασιν του Εκκλησ. Δικαστηρίου οιαδήποτε και αν είναι» (Βλ. «Πρωΐαν» 28-5-1935 σ. 4 και 31-5-1935 «Ανεξάρτητον» 1-6-1935 ), ως και η τοιαύτη του Πρωθυπουργού Π. Τσαλδάρη «ότι η Κυβέρνησις θα μελετήση το ζήτημα τούτο, μετά της δεούσης προσοχής και θα λάβη αυστηρότατα μέτρα εναντίον των υποκινητών τοιούτων ζητημάτων» («Έθνος» 27-5-1935 σ. 6, «Ο Τύπος» 27-5-1935 ). Πρβλ. και ομοίαν δήλωσιν του αυτού, ότι «η Πολιτεία θα λάβη τα προσήκοντα μέτρα διά ν' αποσοβηθή το σχίσμα» εν: «Ο Τύπος» 28-5-1935.
401. Ανταποκρινόμενον εις το αίτημα τούτο το Υπουργείον Εθν. Παιδείας διεβίβασεν έγγραφον αυτού προς το Υπουργείον Εσωτερικών, δι' ου παρεκάλει τούτο όπως επιβλέψη εις την εκτέλεσιν δοθείσης τω Μητροπολίτη Δημητριάδος Γερμανώ εντολής όπως επανέλθη εις την έδραν αυτού. Προς τούτο επεσκέφθη τούτον εν τη επί της οδού Σάμου 50 οικία αυτού ο Δ/ντής Γεν. Ασφαλείας Αθηνών Άγγ. Έβερτ και, ανεκοίνωσεν αυτώ την απόφασιν της Κυβερνήσεως όπως αναχωρήση πάραυτα διά την έδραν αυτού. Απαντών ο Μητροπολίτης Γερμανός είπεν ότι στερείται Θρόνου. (Βλ. «Πρωΐαν» 28-5-1935 σ. 4, «Ελεύθερον Βήμα 28-5-1935, «Λαϊκόν Αγώνα» 28-5-35, «Εφημερίδα των Ελλήνων» 28-5-35, «Έθνος» 28-5-35,«Αθηναϊκήν» 28-5-35 ). Επίσης ο Υπουργός Παιδείας Δ. Χατζίσκος διά του υπ' αριθμ. Εμπ. 952/27-5-35 εγγράφου αυτού προς τον Μητροπολίτην Δημητριάδος Γερμανόν ανεκάλεσε την διά του υπ' αριθμ. 17548 εγγράφου αυτού χορηγηθείσαν αυτώ δίμηνον άδειαν παραμονής εις Αθήνας και ενετείλατο την όσον ένεστι ταχυτέραν αναχώρησιν αυτού διά Βόλον.
402. ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 174. Εκτός της Ι.Σ. και ο Αρχιεπ/πος Χρυσόστομος προέβη εις μακράς διά του τύπου δηλώσεις, δι' ων εξέφραζε την έκπληξιν αυτού διά το εκδηλωθέν κίνημα των τριών Μητροπολιτών, οίτινες «θέτουν ζήτημα ουχί ημερολογίου αλλά Αρχιεπισκόπου, συνδέοντες το ζήτημα τούτο με το ζήτημα του Αρχιεπ/που και νομίζοντες ότι αφού το ημερολόγιον το έκαμεν ο Αρχιεπ/πος αυτοί δικαιούνται να αποσχισθούν από την Εκκλησίαν και να την συνταράξουν, ενώ ηδύναντο να επιδιώξουν την λύσιν του ζητήματος διά της κανονικής οδού», και ετόνιζε τον εκκλησιαστικόν και εθνικόν αντίκτυπον της στάσεως. («Καθημερινή» 28-5-1935 ). Βλ. και σχόλιον προς αποσόβησιν του εκκλησ. σχίσματος εν: «Βραδυνή» 28-5-35.
403. Το Οικουμεν. Πατριαρχεϊον εν τη από 6-6-1935 απαντήσει αυτού απεδοκίμασεν εντόνως την ανταρσίαν, του Οικουμεν. Πατριάρχου Φωτίου ιδιαιτέρως απευθυνθέντος τω πρ.Φλωρίνης και επιστήσαντος την προσοχήν αυτού. Βλ. το κείμενον εν: Δ. Πετρακάκου, Νομοκανονικαί Ενασχολήσεις σ. 168.
404. Βλ. τούτο εν: «Εκκλησία» 1935 σ. 169. Εν αυτώ εψέγετο η ενέργεια των τριών Μητροπολιτών, οίτινες έπηξαν παρασυναγωγήν αφού επί 12ετίαν όλην εδέχοντο τας περί ημερολογίου αποφάσεις της Εκκλησίας και εκαλείτο ο λαός να μη τους ακολουθήση.
405. ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 175.
406. Την πρότασιν αυτού ταύτην εστήριξεν ο Μητροπολίτης Άρτης Σπυρίδων επί του γεγονότος ότι oι ίδιοι oι τρεις Μητροπολίται διεκήρυξαν ότι αποσχίζουσιν εαυτούς από της Εκκλησίας της Ελλάδος και έπαυσαν να ανήκωσιν εις την Ιεραρχίαν αυτής. Βλ. και «Ελεύθερον Άνθρωπον», 29-5-35. Κατά την αντίθετον όμως αποψιν προκειμένου να κηρυχθή θρόνος τις εν χηρεία έδει όπως ο κατέχων τούτον ή παραιτηθή ή κηρυχθή έκπτωτος δι' αποφάσεως του οικείου Συνοδ. Δικαστηρίου. Εν τούτοις ο «πρ. Φλωρίνης» εν επισήμοις αυτού κειμένοις υπεστήριξεν ότι η Δ.Ι.Σ. προέβη διοικητικώς εις την παύσιν εκ των επαρχιών αυτών των Μητροπολιτών Δημητριάδος και Ζακύνθου, άνεύ ουδεμιάς διαδικασίας και εκήρυξε τούτους εκπτώτους. (Βλ. Χρυσοστόμου, Μητροπολίτου πρ. Φλωρίνης Απολογία εις το Εφετείον Αθηνών. Αθήναι 1940 σ. 17 ). Συναφές πάντως είναι το θέμα της πραγματικής εννοίας της δηλώσεως, ην υπέβαλον προς την Ι. Σύνοδον oι τρεις και δι' ης εγνώριζον αυτή ότι αποσχίζονται της Εκκλησίας. Απέσχιζον άραγε αυτοί εαυτούς της Εκκλησίας και αυτοανεκηρύσσοντο σχισματικοί; Ή απητείτο προς τούτο και απόφασις της Εκκλησίας; Και εάν όντως απέσχιζον αυτοί αυτούς τούτο είχε προεκτάσεις και εις άπαντας τους παλαιομερολογίτας; Και ποίος ήρε τας συνεπείας της επί 11ετίαν όλην παραμονής αυτών εν τω σχίσματι; Βλ. σχετικώς Αρχιμ. Επιφανίου Θεοδωροπούλου, Επιστολιμαία διατριβή σ. 8. Του αυτού: Άρθρα-Μελέται Επιστολαί τ. Α' Αθήναι 1981 σ. 186.
407. ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 183-184. Το πλήρες κείμενον του υπομνήματος όρα εν: «Εκκλησία» 1935 σ. 171-172. Βλ. και «Η Φ.Ο.» 1957 φ. 265 σ. 1. Επικρίσεις κατά των τριών Συνοδικών εδημοσίευσαν τότε και ο «Πανταινος» ως και η «Ανάπλασις». (Βλ. «Εκκλησίαν» 1935 σ.198«Ανάπλασιν»1935σ.167).
408. Η Πολιτεία δεν έπαυσεν αντιμετωπίζουσα υπό κομματικόν πρίσμα το παλαιοημερολογιτικόν. Ήδη εν έτει 1936 ο Αρχιεπ/πος Χρυσόστομος διεμαρτύρετο επί Συνόδου διά την έναντι των παλαιοημερολογιτών ανοχήν της Πολιτείας και την εκ ταύτης προερχομένην ανίερον εκμετάλλευσιν του ζητήματος. (ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 487 ). Βλ. σχετικώς και «Εστίαν» 28-5-35, και «Αθηναϊκήν» 28-5-35 ένθα και τα εξής σκληρά περί της Κυβερνήσεως Τσαλδάρη. Αύτη «εξηπάτα την Ι. Σύνοδον υποσχομένη ότι θα «πατάξη» τους παλαιοημερολογίτας. Εξηπάτα συγχρόνως και τους τελευταίους τούτους υποσχομένη ότι θα επαναφέρη το παλαιοημερολογιτικόν ημερολόγιον. Και δεν εξεπλήρου καμμίαν από τας υποσχέσεις της, διαρκώς αναβάλλουσα, ταλαντευομένη και ψευδολογούσα προς όλας τας πλευράς».
409. «Εκκλησία» 1935 σ. 172. «Πάνταινος» 1935 σ.386.
410. ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 188. Πρβλ. και ν. 5438/32 άρθρον 4.
411. Εν τη συνεδρία της ΔΙΣ της 30-5-1935 ο εκ των Συνοδικών Μητροπολίτης Κερκύρας Αλέξανδρος, Πρόεδρος του Πρωτοβαθμίου Συνοδικού δι' Αρχιερείς Δικαστηρίου, ανέφερεν, ότι τη προτεραία ηπειλήθη και εξεβιάσθη παρά δύο παλαιοημερολογιτών ίν' απόσχη του Δικαστηρίου. (ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 188-189 ) Περί τοιούτων απειλών ωμίλησαν και έτεροι Ιεράρχαι. Επεισόδια εξ άλλου προκληθέντα υπό παλαιοημερολογιτών εντός ιερών ναών και αλλαχού απεδοκιμάσθησαν ως π.χ. εν Υπαπαντή Πειραιώς τη 2-6-1935 (ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 199 ).
412. Ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Γερμανός, εκπροσωπών και τους ετέρους δύο Μητροπολίτας, είχε δηλώσει: «Ημείς δεν πρόκειται να παρουσιασθώμεν εις το Δικαστήριον, καθόσον δεν εξαρτώμεθα από την Ι. Σύνοδον, τους δε αποτελούντας αυτήν τους απεκηρύξαμεν ως σχισματικούς και κατά συνέπειαν έπρεπε και αυτοί να πράξουν το αυτό»: («Ελληνικόν Μέλλον» 31-5-1935). Βλ. και έγγραφον περί τούτου Δήλωσιν αυτών υποβληθείσαν τη ΔΙΣ υφ' ημερομηνίαν 31-5-1935, εν Δ. Πετρακάκου, Νομοκανονικαί Ενασχολήσεις σ. 159.
413. Επειδή τούτο ήτο κατά νόμον 12μελές. Απουσίαζον όμως οι τρεις παραιτηθέντες Συνοδικοί Μητροπολίται και ο Μητροπολίτης Δράμας Βασίλειος. ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 192. «Εκκλησία» 1935 σ. 175.
414. Η στάσις αύτη της Κυβερνήσεως ωφείλετο εις την επιθυμίαν αυτής όπως η δίκη αναβληθή επί 10ήμερον περίπου, ίνα μη προηγηθή των.εκλογών της 9ης Ιουνίου. (ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 201).
415. «Εκκλησία» 1935 σ. 176, 182. Περί τούτου απεφάνθη και το Υπουργεϊον Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, κατόπιν σχετικού ερωτήματος του Μακ. Προέδρου της Ι. Συνόδου, δεχθέν ότι οι δύο αποστατήσαντες Μητροπολίται, οι κατέχοντες Μητροπολιτικάς έδρας κατέστησαν έκπτωτοι των Θρόνων αυτών. (ΚώΔΙΣ 1935-1936 σ. 200).Παρά ταύτα ομάδες κρούσεως των παλαιοημερολογιτών εν Βόλω διετύπωσαν απειλάς κατά της σωματικής ακεραιότητος του ορισθέντος Τοποτηρητοϋ Μητροπολίτου Θεσσαλιώτιδος Ιεζεκιήλ, όστις κατόπιν τούτου παρητήθη της Τοποτηρητείας.
416. ΚώΔ.Ι.Σ. 1935-1936 σ. 202. Κατά την αυτήν συνεδρίαν απεκρούσθη πρότασις περί αποστολής Ιεροκηρύκων εις τας Επαρχίας των αποστατησάντων Μητροπολιτών, ως και εις εκείνας ων οι Μητροπολίται ήσαν «δεδηλωμένων παλαιοημερολογιτικών φρονημάτων» προς διαφώτισιν του λαού και συγκράτησιν αυτού από της διολισθήσεως εις την ανταρσίαν.
417. Βλ. τούτον εν: «Εκκλησία» 1935 σ. 185-186.
|
|
|
